Verlaag je gasverbruik met

Spouwmuurisolatie

Veel mensen denken dat het isoleren van de gevel erg veel werk, tijd en overlast met zich meebrengt. Het tegendeel is echter waar. Binnen een dag is de gevel geïsoleerd en kan je genieten van het extra comfort in de woning.

Proces vóór uitvoering

Voordat de spouwmuur geïsoleerd kan worden, komt het isolatiebedrijf langs voor een bezichtiging. Men kijkt dan met speciale apparatuur (endoscoop) in de spouw om te controleren of er geen vervuiling of vocht aanwezig is. Daarnaast wordt de dikte van de spouw opgemeten en wordt er gekeken naar het aantal vierkante meter geveloppervlak, type baksteen en de technische staat van de gevel (o.a. het voegwerk). Aan de hand van dit huisbezoek kan het isolatiebedrijf beoordelen of jouw woning in aanmerking komt voor spouwmuurisolatie.

Wanneer jouw woning in aanmerking komt voor spouwmuurisolatie, wordt vervolgens door het isolatiebedrijf een offerte opgesteld. Als je een keuze hebt gemaakt voor een bedrijf wordt een datum afgesproken om indien nodig de spouw natuurvrij te maken en om daarna de spouwmuurisolatie aan te brengen.

Het natuurvrij maken van de spouw kan worden gedaan door een bedrijf dat werkt volgende de methodiek 'Natuurvriendelijk isoleren'. Een overzicht van deze bedrijven is te vinden op www.natuurvriendelijkisoleren.nl. Hierbij houden ze rekening met de natuurkalender. Voor meer informatie over natuurvriendelijk isoleren kijk je op onze pagina over dit onderwerp.

Proces tijdens uitvoering

Tijdens de uitvoering worden een aantal gaten geboord in de voegen van de buitenmuur. Deze boorgaten worden geboord in een vast boorpatroon, zodat op alle plaatsen genoeg isolatiemateriaal aangebracht kan worden. Op het moment dat men klaar is met boren, wordt het isolatiemateriaal in de spouw aangebracht. Indien nodig worden er van te voren speciale woningscheidende borstels (spouwborstels) in de spouw geplaatst, zodat het isolatiemateriaal niet weglekt naar de buren. Als het isolatiemateriaal is aangebracht, worden de gaten weer dichtgemaakt met metselspecie. In de eerste week is het kleurverschil tussen de nieuwe metselspecie en oude voeg nog goed te zien. In de loop van de tijd wordt het kleurverschil echter steeds minder, zodat je er amper nog iets van terugziet.

Proces na uitvoering

Je kunt er voor kiezen om na uitvoering van de werkzaamheden de gevel te controleren met een infraroodopname. Je gaat dan duidelijk zien dat de woning minder warmte verliest.

      
Afbeeldingen: boren van de gaten, opvullen spouwmuur met spuitmond en het dichten van de boorgaten.

Er zijn meerdere materialen die toegepast kunnen worden als spouwmuurisolatie. Elk materiaal heeft zijn eigen eigenschappen en warmtegeleidingscoëfficiënt (λ = lambda waarde). Des te lager de lambda waarde, des te beter het materiaal isoleert. De verschillen tussen de isolatiematerialen zijn niet groot.

• EPS-isolatieparels (Isolatiewaarde = λ 0,033-0,042);
• Biofoam parels (Isolatiewaarde = λ +/- 0,034-0,038);
• Minerale wol (Isolatiewaarde = λ 0,032-0,040);
• UF-schuim (Isolatiewaarde = λ +/- 0,032);
• PUR-gietschuim (Isolatiewaarde = λ 0,023-0,032).

EPS-parels

Dit zijn kleine piepschuim parels. Vroeger werden deze parels nog wel eens los in de spouw gespoten. Tegenwoordig worden de parels, vermengd met een lijm, in de spouw gespoten. Als de lijm is uitgehard vormt zich een massieve piepschuim plaat in de spouw. Deze kan niet inzakken. De parels zijn licht van gewicht en goed bestand tegen vocht, temperatuurwisselingen, schimmelvorming en vraat door ongedierte. In vergelijking met bijvoorbeeld de minerale wol is de EPS-parel minder duurzaam, maar gelukkig is er ook een duurzame parel beschikbaar (zie hieronder de informatie over de Biofoam parels). De EPS-parel wordt in verschillende vormen aangeboden: parels van eenzelfde afmeting en HR++ parels (bijvoorbeeld Neopixel) waarin verschillende afmetingen worden toegepast. Door gebruik te maken van de HR++ parel wordt de spouwmuur iets beter opgevuld. Dit geeft een iets hogere isolatiewaarde, maar ook een wat hogere investeringssom. Verder is er nog verschil tussen witte en zwarte parels. In de zwarte parels is grafiet verwerkt, dit zorgt voor een betere reflectiewaarde van het materiaal en isoleert dus iets beter.

Biofoam parels

Deze Biofoam isolatieparel is gemaakt van plantaardige grondstoffen. Bij het produceren van Biofoam parels is een zeer geringe hoeveelheid fossiele brandstof nodig. Net als de EPS-parel wordt de Biofoam parel met een lijm vermengd in de spouw gespoten, waardoor dit een harde isolatieplaat vormt en niet kan inzakken. Deze parel is bestand tegen vocht, temperatuurwisselingen, schimmelvorming en vraat door ongedierte. Ook is dit product voorzien van een Cradle to Cradle certificaat.

Minerale wol

Minerale wol is een verzamelnaam voor steen- en glaswol. Dit product wordt gesponnen uit glas of uit steen. De wol wordt, net als bij EPS-parels, in de spouw geblazen. Steen- en glaswolvlokken zijn goed bestand tegen vocht en het materiaal is behandeld, zodat knaagdieren hier niet aan gaan kauwen. Glaswol isoleert iets beter dan steenwol. Steenwol heeft echter een iets betere geluidsisolerende werking vanwege de hogere massa per m3. Vroeger had men veel kritiek op isolatie met minerale wol, omdat er na verloop van tijd klachten waren over ingezakt isolatiemateriaal. Tegenwoordig is dit niet meer het geval. Steen- en glaswol zijn dusdanig doorontwikkeld dat ze geheel waterafstotend zijn en niet meer inzakken.

UF-schuim

In de jaren ’70 en ’80 werden veel spouwmuren nageïsoleerd met UF-schuim. Wanneer dit UF-schuim door veroudering heel broos is geworden (soort van stof), dan kan dit worden nageïsoleerd en hersteld met UF-schuim. Het nadeel hiervan is dat de isolatiewaarde op sommige plekken minder is doordat daar het ‘’oude’’ UF-schuim nog zit. Het is soms ook mogelijk om de oude isolatie te verwijderen, hierna kan weer met diverse soorten isolatiemateriaal na te isoleren. UF-schuim is een opencellig schuim met een zeer goede dampdoorlatendheid en is qua isolatiewaarde vergelijkbaar met de andere materialen. UF-schuim lijkt in eerste instantie op een scheerschuim-achtige substantie. Het schuim gaat snel over in een vaste cellulaire massa.

Polyurethaan (PUR)

PUR is de afkorting voor polyurethaan en is een synthetisch isolatiemateriaal. De PUR wat toegepast wordt voor spouwmuurisolatie bestaat uit twee componenten en wordt als vloeibare stof in de spouw gegoten. Op het moment dat de vloeistof in de spouw terecht is gekomen, zal het langzaam uitharden en uitzetten zodat alle naden en kieren goed worden afgedicht. De laatste jaren zien wij dat PUR steeds minder wordt toegepast als spouwmuurisolatie. Dit komt met name doordat het product wat minder milieuvriendelijk is ten opzichte van de andere materialen. Daarnaast moet je als bewoner het huis enige tijd verlaten tijdens en na het aanbrengen van dit product.

Algemene randvoorwaarden voor uitvoering:

• Jouw woning dient een spouw te hebben. Over het algemeen zijn woningen met een bouwjaar tussen 1910 en 1975 voorzien van een (lucht)spouw tussen de binnen- en buitenmuur. Dit kun je vrijblijvend laten controleren door een gespecialiseerd isolatiebedrijf;
• De spouw moet schoon zijn. Er mag geen vuil in de spouw aanwezig zijn. Als er wel vuil of speciebaarden in de spouw aanwezig zijn, moet er bekeken worden of het verwijderd kan worden. Is dit niet het geval, dan kan er niet geïsoleerd worden in verband met kans op vochtproblemen in de toekomst;
• De spouw moet natuurvrij gemaakt worden om het verstoren of doden van beschermde diersoorten te voorkomen;
• Als je in het bezit bent van een geschilderde of gestucte buitengevel is spouwmuurisolatie niet altijd mogelijk. Raadpleeg het isolatiebedrijf om te controleren of jouw gevel geschikt is. Indien blijkt dat het niet mogelijk is, raden wij je aan om je gevel op een andere manier te isoleren door bijvoorbeeld isolatie aan te brengen aan de binnenzijde van de gevel;
• Als het metselwerk bestaat uit geglazuurde stenen is spouwmuurisolatie niet mogelijk. Geglazuurde stenen zorgen namelijk voor dampremming waardoor je met vochtproblemen te maken kan krijgen;
• Om te voorkomen dat er regenwater de spouw in treedt, is het van belang dat zowel het voegwerk, de goot als het dak nog in goede staat zijn. Ook dient de afwatering rondom de gevel (bestrating) op afschot te liggen!

Minimale afmetingen van de spouw:

• Bij isolatie met EPS-parels (of de Biofoam parel) is een spouw nodig met een minimale breedte van 3 cm;
• Bij isolatie met minerale wol is een spouw nodig met een minimale breedte van 4 cm.

• Op basis van het bouwjaar van jouw woning kun je van te voren zelf een inschatting maken of er überhaupt een spouwmuur aanwezig is. Is de woning gebouwd voor 1910 à 1920? Dan is er waarschijnlijk geen spouwmuur aanwezig. Men bouwde in die periode namelijk vaak met een steensmuur (geen spouw). Indien dat bij jouw woning het geval is, dan kun je van binnenuit na-isoleren of aan de buitenkant van de gevel.
  Vanaf 1920 deed de spouwmuur in Nederland zijn intrede en werden de meeste woningen gebouwd met een spouwmuur. Woningen gebouwd tussen 1920 en 1975 hebben een spouwmuur en werden vanuit de bouw niet geïsoleerd. Het kan natuurlijk wel zo zijn dat de spouwmuur al is nageïsoleerd door een voorgaande bewoner. Dit kan je vaak herkennen aan oude boorgaten, zie onderstaande afbeelding;
  
  
   
• Woningen gebouwd vanaf 1976 werden standaard voorzien van isolatie. Vanaf 1975 werd vanuit het Bouwbesluit isolatie bij woningen verplicht. Woningen gebouwd na 1975 hebben dus in principe spouwmuurisolatie. De dikte van de toegepaste isolatie is in de loop der jaren opgelopen door continue aanscherping van het Bouwbesluit door de Rijksoverheid. Afhankelijk van de dikte en het type isolatiemateriaal is het in  veel gevallen mogelijk om extra isolatie in de spouw aan te brengen. Dit is met name mogelijk bij woningen in de bouwperiode 1975 tot 1987;
• Naast het bouwjaar van de woning kun je vaak ook aan de dikte van buitenmuur controleren of er een spouwmuur aanwezig is. Meet dit bijvoorbeeld bij een deurkozijn. Als de dikte van buitenmuur tot en met de binnenmuur meer dan 24 centimeter is, heeft de woning waarschijnlijk een spouw.

Voor spouwmuurisolatie is van te voren een redelijk goed beeld te geven van de kosten op basis van het aantal vierkante meters. Bij een spouwmuur van circa 6 centimeter breed kunnen de volgende indicaties worden aangehouden:

• EPS-parels: circa € 19,- tot € 25,- per m2;
• Biofoamparels: circa € 21,- tot € 27,- per m2;
• Minerale wol: circa € 19,- tot € 25,- per m2;
• UF-schuim: circa € 30,- tot € 45,- per m2;
• PUR-gietschuim: circa € 25,- tot € 35,- per m2.

Naast de bovenstaande kosten kun je nog bijkomende kosten verwachten voor:

• Het aanbrengen van extra ventilatievoorzieningen in de gevel richting de kruipruimte, zodat de kruipruimte geventileerd blijft; 
• Spouwborstels. Wanneer de buren niet meedoen met het na-isoleren is een afscheiding nodig tussen de woningen. Dit gebeurt met speciale spouwborstels die ervoor zorgen dat het isolatiemateriaal tijdens het inblazen niet naar de buren rolt;
• Het natuurvrij maken van de spouw, de kosten hiervoor liggen gemiddeld tussen de € 350,- en € 750,-. Deze kosten zijn voornamelijk afhankelijk van de grootte van de woning;
• Benodigde steiger(s).

Soms is het mogelijk om een spouwmuur met extra isolatiemateriaal bij te vullen. Soms is het beter om de spouw eerst te laten schoonmaken of leeg halen. Uiteraard kan dit per situatie verschillen. Indien er al een isolatiemateriaal in de gevel aanwezig is, dan zijn er een aantal punten van belang:

•             Wat voor isolatiemateriaal is toegepast?
•             Hoeveel centimeter isolatiemateriaal is er aanwezig?
•             Hoeveel ruimte blijft er over tussen het isolatiemateriaal en de buitenmuur?
•             Wat is de technische staat van het aanwezige materiaal?

Spouwmuren die tijdens de bouw voorzien zijn van isolatie kunnen eventueel door middel van na-isolatie volledig geïsoleerd worden. Voorwaarde is dat de spouw breed genoeg is (ten minste 3 cm) en dat de reeds aanwezige isolatieplaten tegen het binnenspouwblad bevestigd zijn. Met name woningen uit de bouwperiode 1975 tot 1987 kunnen in aanmerking komen voor na-isolatie. In deze bouwperiode waren de eisen vanuit het Bouwbesluit nog niet optimaal.

Spouwmuren die in het verleden geïsoleerd zijn door de (voorgaande) bewoner kunnen vaak niet nageïsoleerd worden, omdat de spouw niet breed genoeg is (vrije ruimte minimaal 3 cm). Het is mogelijk om het oude materiaal te verwijderen en opnieuw te isoleren. Echter is dit een vrij kostbare ingreep. In de praktijk komt dit op een prijs van circa € 25,- à € 35,- per vierkante meter voor het verwijderen van het isolatiemateriaal. Hier komt de prijs voor het opnieuw isoleren van de spouwmuur nog bovenop. Vanwege de al aanwezige isolatie zullen de kosten vaak niet opwegen tegen de besparingen en comfortverbeteringen die het oplevert. Uiteraard is één en ander afhankelijk van het toegepaste isolatiemateriaal.

Het na-isoleren is een lastig proces omdat het oude isolatiemateriaal vaak vervuild en verouderd is. Het is daarom verstandig de technische staat van de spouw en isolatie te laten inspecteren door een gecertificeerd bedrijf.

Bewust en voldoende ventileren voorkomt vocht- en schimmelvorming en zorgt voor een gezond binnenklimaat in de woning. Bij het isoleren van de spouwmuur zijn twee punten rondom ventilatie van belang:

1. Ventilatie in de woning;
2. Ventilatie in de kruipruimte.

Ventilatie in de woning

Na het isoleren van de spouwmuur zullen de naden en kieren rondom de kozijnen in de gevel aanzienlijk verminderen. Hierdoor heb je in huis minder onbedoelde/onbewuste infiltratie van (koude, gezonde) buitenlucht. Het is daarom aan te bevelen om na het isoleren van de spouwmuur de luchtkwaliteit in huis in de gaten te houden, bijvoorbeeld door middel van een CO2-meter. Ook de luchtvochtigheid in huis kan wat zeggen over een gezond binnenklimaat. Tussen de 40 en 60% luchtvochtigheid is een gezonde concentratie. Is de luchtvochtigheid consistent tussen de 60 en 70%, dan is het aan te bevelen om enigszins meer te ventileren. Is de luchtvochtigheid consistent boven de 70%? Dan is het aan te raden te (laten) onderzoeken waar het hoge luchtvochtigheidsgehalte mee te maken heeft.

Ventilatie in de kruipruimte

In veel woningen wordt de kruipruimte geventileerd via openingen in de spouwmuur, zie afbeelding. Na het aanbrengen van spouwmuurisolatie is het niet meer mogelijk om via deze openingen te ventileren, deze worden namelijk dicht gezet (dit geldt ook bij isolatie aan de buitenzijde van de gevel of bij het realiseren van een aanbouw). In dat geval moet het isolatiebedrijf nieuwe ventilatiekokers maken voor de kruipruimte. Het isolatiebedrijf bekijkt hoeveel ventilatiekokers er nodig zijn. Voor een tussenwoning zien wij veelal aan de voorgevel twee ventilatieroosters en aan de achterzijde van de woning twee ventilatieroosters.

   
Bovenstaande afbeeldingen tonen (1) een ventilatieopening voor de kruipruimte en (2) een ventilatierooster.

Het isoleren van de gevel is altijd zinvol en belangrijk om te doen. Spouwmuurisolatie minimaliseert warmteverliezen, maar zorgt er daarnaast ook voor dat de kierdichting rondom kozijnaansluitingen op de gevel wordt verbeterd. Hiermee wordt tocht en koude infiltratie in de woning aanzienlijk verminderd.

Door naast spouwmuurisolatie ook isolatieglas (HR++ of triple beglazing) toe te passen, zal de gevel in zijn geheel weinig warmte verliezen. Wanneer je een onderdeel in de gevel niet isoleert, dan zal dit altijd een zwak onderdeel in de thermische isolatie van de gevel blijven. Dus ook als je slechts een aantal vierkante meter geveloppervlak hebt, dan is het nog steeds interessant en belangrijk dit te isoleren.

In de praktijk meten wij gemiddeld (gemeten bij een buitentemperatuur rond het vriespunt) een temperatuurverbetering van circa 2 graden Celsius op de binnenmuur na het isoleren van de spouwmuur. Deze comfortverbetering geldt dus ook nog steeds bij kleinere oppervlakten! Wanneer het om minder dan 20 vierkante meter gevel gaat, dan is het voor bedrijven kostentechnisch vaak niet haalbaar om voor te komen rijden. Een isolatieploeg bestaat namelijk uit 2 personen die met een speciale vrachtwagenkomen om de werkzaamheden uit te voeren. Wanneer het om weinig meters gaat is het dus interessant om samen met de buren ervoor te zorgen dat jullie wel voldoende te isoleren oppervlakte bij elkaar krijgen in de straat. Het leuke bij relatief weinig vierkante meters geveloppervlak, is dat de investering ook meevalt. Wanneer jouw buren niet willen meedoen, kun je altijd in overleg met het bedrijf kijken of ze een keer in de buurt zijn en het na-isoleren van het kleine aantal vierkante meters in de planning mee kunnen nemen. Mocht je daar zelf niet uitkomen met het bedrijf kunnen wij wellicht vanuit het loket helpen om dit toch voor elkaar te krijgen.

Veel bewoners zijn benieuwd of spouwmuurisolatie nu echt een groot effect heeft. In de praktijk hebben wij vanuit het Duurzaam Bouwloket al bij vele woningen metingen gedaan om te controleren wat de effecten zijn op het wooncomfort. Met de infraroodcamera zien wij gemiddeld 1,5 à 2,5 graden Celsius temperatuurverbetering op de binnenmuur gemeten na het aanbrengen van spouwmuurisolatie (dit bij een muur die grenst aan de buitenmuur).

Ook geven bijna alle bewoners aan dat de woning na het aanbrengen van spouwmuurisolatie, beter de warmte vasthoudt. Ook koelt de woning ’s nachts minder af.

De besparing die je met een spouwmuurisolatie kunt realiseren hangt af van meerdere factoren. Denk hierbij onder andere aan je stookpatroon en het wel of niet op de verdiepingen verwarmen. Ook de mate van reeds aanwezige isolatie in andere delen van de woning heeft grote invloed op de te behalen besparing. Op het moment dat je overal HR++ glas hebt toegepast, de vloer en het dak al hebt geïsoleerd, dan zal het besparingspotentieel op de stookkosten verhoudingsgewijs steeds kleiner worden.

Doorgaans zien wij bij een gemiddelde tussenwoning een besparing van circa 15% tot 25% op de stookkosten, bij een hoekwoning of 2-onder-1-kap circa 25% tot 30% en bij een vrijstaande woning circa 30% tot 40%. Met deze besparing is het mogelijk om binnen 4 tot 6 jaar de investering terug te verdienen.

Let op, ongeveer 75% tot 80% van je totale gasverbruik wordt gebruikt voor het verwarmen van de woning. De besparingen gelden dus niet voor het gehele gasverbruik op de jaarafrekening, maar slechts op het deel voor het verwarmen van de woning. Voor een inschatting of spouwmuurisolatie in jouw situatie interessant is, kun je altijd even contact opnemen met één van de adviseurs van het Duurzaam Bouwloket. 

Een fabel die in de rondte gaat, is dat een spouwmuur is bedoeld om te ventileren. De spouwmuur is echter geïntroduceerd om vochtdoorslag te voorkomen en niet om te ventileren.

Vroeger, tot omstreeks 1910 à 1920, werden woningen gebouwd met een steensmuur (zonder luchtspouw). Bij langdurige en hevige regenval kon vocht door de stenen heen trekken, waardoor vochtplekken en schimmels ontstaan aan de binnenzijde van de woning. Om dit te voorkomen werden de binnen- en buitenmuur, vanaf 1910 à 1920, circa 5 tot 7 centimeter uit elkaar geplaatst. Hierdoor zal vocht de binnenmuur van de woning niet bereiken, maar via het metselwerk van de buitenmuur aan de binnenzijde van de spouw naar beneden dalen en in de grond verdwijnen. Het is daarom zeer belangrijk om ervoor te zorgen dat de afwatering rondom de gevel niet afloopt naar de gevel zelf, maar naar de tuin!

In de praktijk zal meer dan 95% van het regenwater dat op de buitenmuur terecht komt verdampen door weersinvloeden als zon en wind. Pas wanneer de gevelstenen volledig verzadigd zijn zal vocht toetreden tot de spouw. Moderne isolatiematerialen zijn behandeld tegen vocht. Bij een met isolatiematerialen gevulde spouw zal het (beetje) vocht wat de spouw binnentreedt, langs het isolatiemateriaal naar beneden lopen en in de bodem verdwijnen. Het is wel zeer belangrijk dat de spouw niet vervuild is en voldoende breed is. Indien dit niet het geval is, dan zouden vochtproblemen op kunnen treden. Het is daarom zeer belangrijk dit te laten controleren door een gecertificeerd bedrijf. Zie ook onze factsheet voor meer informatie en tips bij het opvragen van een offerte (te downloaden bovenaan deze pagina).

Een spouwmuurisolatie is veelal een goede eerste stap in het verduurzamen van je woning. De isolatiewaarde van een gevelconstructie wordt uitgedrukt in een Rc-waarde. De ‘R’ staat voor warmteweerstand en de ‘c’ voor constructie. Een gemiddelde spouwmuur in Nederland is 6 centimeter breed en heeft ongeïsoleerd een gemiddelde Rc-waarde van 0,4. Wanneer deze spouw wordt nageïsoleerd komt dit uit op ongeveer een Rc-waarde van 1,7. Dit betekent een aanzienlijke verbetering in het wooncomfort en op de energierekening.

We werken in Nederland echter toe naar het afsluiten van alle woningen van het aardgas in 2050. Wanneer we onze woningen gaan verwarmen met een warmtepomp of andere duurzame elektrische installatie, zal de benodigde hoeveelheid energie nog aanzienlijk zijn. Het zou daarom mooi zijn als alle woningen in Nederland een nog iets hogere isolatiewaarde zouden kunnen krijgen. Dit is mogelijk door bijvoorbeeld te isoleren aan de binnenkant van de woning (voorzetwanden). Een Rc-waarde van 4,5 zou voor een bestaande woning dan fantastisch zijn.

Wanneer je net een woning hebt gekocht en toch ingrijpend gaat verbouwen, is het aan te bevelen direct van binnenuit de woning te voorzien van isolatie middels voorzetwanden. Deze hogere mate van isolatie brengt de woning weer een stap dichterbij het geschikt maken om zonder aardgas te verwarmen.

Rd-waarde: de warmteweerstand van een materiaal.
Rc-waarde: de warmteweerstand van de constructie.

Elk materiaal heeft een bepaalde warmteweerstand (Rd). Dit geeft aan hoe goed warmte wordt tegengehouden. De d in Rd-waarde staat voor ‘declared’, de waarde zoals een fabrikant opgeeft. Hoe hoger het getal, hoe meer warmte wordt tegengehouden en dus hoe beter de warmteweerstand van het materiaal is. Een Rc-waarde is de verschillende warmteweerstanden (Rd’s) van de verschillende materialen bij elkaar opgeteld. Een voorbeeld: bij een spouwmuur bestaat de Rc-waarde uit de opgetelde Rd-waarden van de buitenmuur, luchtspouw, isolatiemateriaal en de binnenmuur.

Een nieuwbouwwoning wordt minimaal geïsoleerd volgens de eisen in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL, voorheen Bouwbesluit):

Vloer: minimaal Rc-waarde 3,7
Gevel: minimaal Rc-waarde 4,7
Dak: minimaal Rc-waarde 6,3

Bij het isoleren van een bestaande woning zou het mooi zijn om de isolatiewaarden van het huidige BBL voor zover mogelijk te benaderen.

Het is goed mogelijk dat kleine vogeltjes, zoals mussen, spreeuwen, zwaluwen of zwarte roodstaartjes zich nestelen in spouwmuren. Ook verschillende kleine vleermuizen kunnen overdag verblijven in spouwmuren. Daarom is het erg belangrijk dat bij het na-isoleren niet zomaar de muur opgevuld wordt met isolatiemateriaal, maar dat er goed gekeken wordt naar de aanwezigheid van deze diertjes. Veel van deze soorten zijn namelijk beschermd onder de Wet Natuurbescherming. Kijk voor meer informatie over natuurvriendelijk isoleren op onze pagina over dit onderwerp.

Wespen in de spouwmuur is niet fijn. Niet alleen komen ze mogelijk in jouw woning terecht, maar ze kunnen ook het isolatiemateriaal wegknagen om ruimte te maken voor het nest.

Indien wespen zich al in jouw spouwmuur bevinden, dan moet je nooit de ventilatieopeningen dicht zetten. Soms doen mensen dit met het idee dat wespen dan verhongeren en sterven. Wespen vreten zich echter vaak op een andere manier naar buiten, meestal op een plek die nog minder gewenst is. Daarnaast zullen de wespen die buiten waren ten tijde van het dichten van de ventilatieopeningen op een andere manier proberen het nest toch nog te bereiken.

Laat daarom het bestrijden van een wespennest altijd over aan een professional. Nadat het wespennest is aangepakt kan je er voor kiezen om de ventilatieopeningen dicht te zetten met een ‘bijenbekje’. Overleg de verdere mogelijkheden met een professional.

Voorbeeld van een 'bijenbekje'.

Een manier om het oude isolatiemateriaal uit de spouwmuur te verwijderen, is door in de gevel in een vast boorpatroon kleine gaten in de kruising van de voeg te boren. Op de gaten wordt een spuitpistool gezet waarop een hoge luchtdrukinstallatie is aangesloten. Met een druk van 8–10 bar wordt het isolatiemateriaal wat in de spouw zit kapot geblazen. Onderin de gevel worden een aantal bakstenen uitgehakt en wordt er een installatie aangesloten waarmee het isolatiemateriaal uit de gevel wordt gezogen. Na het leegmaken van de spouwmuur kan de spouw vervolgens worden geïsoleerd met een nieuw en hoogwaardig isolatiemateriaal.

Het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL) kijkt naar de complete constructie en niet naar individuele materialen. Hiermee stelt het BBL een eis aan de gehele constructie qua brandveiligheid en dat is leidend. Spouwmuurisolatie wordt enkel uitgevoerd bij gemetselde gevels. Hierdoor is er vrijwel altijd sprake van een laag van ~10 centimeter kalkzandsteen en ~10 centimeter metselwerk. Daarmee wordt in de meeste gevallen de spouw volledig ontsloten.

Verschillende materialen kunnen een verschillende brandklasse hebben. Bij EPS-parels als spouwmuurisolatie is het van belang om te voldoen aan het BBL. Het toepassen van EPS-parels als spouwmuurisolatie is voldoende brandwerend als je gebruik maakt van een voor de Nederlandse markt gecertificeerd product. Het is mogelijk om in de markt verschillende materialen te kopen met verschillende brandklassen. Sommige firma’s onderscheiden zich door een EPS-parel te verkopen met een betere brandklasse. Het staat je als individuele inwoner uiteraard compleet vrij om te kiezen voor een EPS-parel met een betere brandklasse. Vanuit het BBL of het oogpunt van brandveiligheid is dit echter geen vereiste.

In bepaalde gevallen kan een houtskeletbouwwand nog worden nageïsoleerd. Hierbij moeten eerst een aantal dingen worden gecontroleerd:

• De aanwezigheid van scheurvorming in de constructie;
• De kwaliteit van de constructie;
• Bouwfysische bezwaren of problemen;
• De breedte van de lege luchtspouw, deze moet minimaal 40 mm zijn;
• De aanwezigheid van onregelmatigheden zoals vochtproblemen, schimmels of vervuiling;
• Gebreken aan eventuele doorvoeren, openingen of spotjes die in het element aanwezig zijn.

Als er problemen worden geconstateerd, moeten deze eerst worden opgelost voordat de isolatie kan worden aangebracht. Het is ook belangrijk dat de juiste folies toegepast zijn. Aan de binnenzijde moet een dampdichte folie aanwezig zijn en aan de buitenzijde een dampopen folie. Na het aanbrengen van de isolatie is het extra belangrijk om aandacht te besteden aan voldoende ventilatie in de woning om vochtproblemen in de constructie te voorkomen. Voor het isoleren kunnen verschillende materialen worden gebruikt:

• Cellulose;
• Glaswol;
• Steenwol;
• Houtvezel;
• EPS-parels.

Om te isoleren moet de werkruimte goed toegankelijk zijn. Ook moet de te isoleren ruimte bereikbaar zijn. Hiervoor kan een laag van het element worden verwijderd. Bij een gevel kan dit de gevelbekleding zijn en bij een vloer kunnen de vloerdelen worden verwijderd. Een andere optie is om het materiaal met een mondstuk via inblaasopeningen aan te brengen. De vulopeningen moeten na de werkzaamheden weer worden afgedicht met een prop en/of hoogwaardige tape.

Bij het isoleren van een spouwmuur zal het uiterlijk en/of de constructie van jouw woning niet veranderen. Hierdoor is geen omgevingsvergunning nodig.

Een uitzondering hierop is een monumentaal pand. Bij een monument is altijd een vergunning nodig. Neem in dit geval contact op met de afdeling vergunningen van de gemeente.

Let op! Heb jij vleermuizen in jouw spouwmuur? Dan moet je wel voldoen aan de zorgplicht volgens de Wet Natuurbescherming.  Zie voor meer informatie de bovenstaande vraag over vleermuizen in de spouwmuur.

Tot 2030 is er vanuit de landelijke overheid de subsidieregeling voor isolatie, warmtepompen en zonneboilers (ISDE). Ook het laten aanbrengen van spouwmuurisolatie valt onder deze regeling. Hier zijn wel bepaalde voorwaarden aan verbonden, meer informatie hierover kun je vinden op onze pagina over de ISDE-subsidie.

Of de gemeente aanvullende subsidies heeft kan per gemeente verschillen. Om te controleren of er in jouw gemeente subsidie is voor het isoleren van de spouwmuur kan je de subsidiecheck doen op onze website.

Het kan natuurlijk voorkomen dat jouw vraag over spouwmuurisolatie er (nog) niet tussen staat. Neem telefonisch contact op met één van onze adviseurs op 072 - 743 39 56 of stuur ons een e-mail met jouw vraag via het contactformulier, dan helpen wij je zo snel mogelijk!