In een boerderij is het met name belangrijk om gericht te verwarmen. Soms zijn er hoge plafonds of loopt het trapgat door tot boven waardoor veel warmte van de begane grond verdwijnt naar de nok. Door de verwarming gericht te gebruiken in de belangrijkste ruimtes zal het verlies minimaal blijven. Helemaal wanneer de ruimten goed gezoneerd zijn qua isolatie. Denk daarnaast aan het toepassen van leidingisolatie en speciale radiatorfolie achter de radiatoren die je het meest gebruikt. Hiermee minimaliseer je de warmteverliezen in de massa van je muur en warmteverlies in distributieleidingen. Een goed ingeregelde verwarmingsinstallatie is ook erg belangrijk. Heb je nog een CV ketel op aardgas? Zorg ervoor dat de retour temperatuur van de verwarmingsinstallatie onder de 55 graden Celsius ligt. Je Centrale Verwarmingsinstallatie haalt namelijk alleen een hoog rendement wanneer de retour temperatuur onder de 55 graden Celsius ligt. Naast de kleine tips voor de verwarmingsinstallaties is het aan te bevelen om waterbesparende douchekoppen toe te passen, LED verlichting, naden en kieren rondom kozijnen en doorvoeren in de begane grondvloer goed af te dichten en apparatuur te plaatsen met een goed energielabel. Niet geheel onbelangrijk, mocht je een nieuwe keuken plaatsen is het absoluut aan te bevelen een keuken met inductiekookplaat toe te passen!

Een goede isolatie van de boerderij is belangrijk. Mede door de gigantische oppervlakten van de gevel en het dak is het goed om hierin te kijken welke zones je wel en niet wilt verwarmen en daar te isoleren waar het ook echt noodzakelijk is. Voordat je start met isoleren is het belangrijk om goed te kijken naar de technische staat van het dak, gevel, verdiepingsvloer, begane grondvloer en/of fundering. Bij steensmuren en gemetselde funderingen zien wij in sommige gevallen optrekkend vocht ontstaan via de fundering naar de bovenliggende muren. Met als gevolg vochtige plekken op de binnenmuur met soms zelfs een witte waas van zoutafzetting. Het is belangrijk om dergelijke punten eerst aan te pakken voordat je de gevel van binnenuit aanpakt met isolatie. Dit geldt ook voor het dak waarbij je altijd eerst een goede inspectie op waterdichtheid maar ook op schimmels en ongedierte als houtworm, bruine spintkever of boktor dient te verrichten. Wanneer je de gevel of het dak van binnenuit isoleert is het belangrijk om de juiste isolatiematerialen en de juiste folies (wel of niet) toe te passen! Mocht je twijfelen aan je situatie neem dan altijd eerst contact op met een adviseur om te checken wat je in gedachten hebt juist is. Wanneer je de boerderij niet in zijn geheel verwarmd en gebruikt, maar slechts bepaalde gedeelten, is het soms lastig om keuzes te maken. Dit ook mede door de vele vierkante meters isolatie en daarbij behorende investeringen. Wij adviseren om te beginnen in de ruimten waar je het meeste verblijft. Door de zones aan te pakken waar je primair het meeste verwarmd minimaliseert je ook het grootste deel van het warmteverlies in de woning

Op het moment dat de woning goed en beter geïsoleerd wordt is het belangrijk aandacht te geven aan ventilatie. De kans op infiltratie van koude en ‘’onbedoelde’’ ventilatielucht via naden en kieren wordt geminimaliseerd. Indien er na het isoleren niet bewust aandacht wordt gegeven aan het regelmatig ventileren is er kans dat de luchtkwaliteit in de woning verminderd. Belangrijkste punten zijn de luchtvochtigheid en Co2 gehalte in de boerderij. Het is aan te raden om een luchtkwaliteitsmetertje aan te schaffen zodat je in ieder geval de luchtvochtigheid, maar bij voorkeur ook het Co2 gehalte kunt meten. Op deze manier kun je altijd gericht ventileren en de luchtkwaliteit in huis op een gezond niveau houden. Een dergelijke luchtkwaliteitsmeter kost circa € 150,-. Maar dat is toch wel de moeite waard voor een gezond binnenklimaat in huis voor jezelf en kinderen.

Bij een boerderij is de constructie veelal van hout en zien we op het dak vaak oude pannen en som (deels) een rieten kap. In sommige gevallen betreft het een monument of beschermd dorpsgezicht. Zorg dus altijd wanneer je zonnepanelen gaat plaatsen dat je vooraf een check doet bij de gemeente of je omgevingsvergunning plichtig bent of niet. Kijkende naar toepassing van zonnepanelen wordt vaak gedacht dat dit alleen interessant is bij een dak op het zuiden. Echter, bij oriëntatie van zonnepanelen tussen oost, zuid en west blijf je veelal altijd onder de 10 jaar terugverdientijd. Dit ook mede dankzij de btw teruggave regeling waarbij je de btw over de investering kunt terug vragen via de belastingdienst. Er zijn inmiddels veel voorbeelden van stolpboerderijen, stelpboerderijen, kop-hals-rompboerderijen of oldambtster boerderijen die zijn verduurzaamd naar energieneutraal of nul op de meter niveau. En uiteraard geen aardgas meer gebruiken. Een groot voordeel is dan ook vaak de grote hoeveelheid dakoppervlak of ruimte rondom de woning om zonnepanelen te plaatsen om de benodigde energie op te wekken. Indien je geen panelen op je eigen dak mag of kunt plaatsen is het aan te bevelen de mogelijkheden te bekijken op de eigen kavel. Dit kan bijvoorbeeld met een zonnepanelen opstelling op het land of bijgebouw. Indien dit ook niet mogelijk is of omgevingsvergunning technisch niet wordt toegestaan helpen wij vanuit het loket je graag verder om te kijken of er mogelijkheden zijn om te participeren in een zon of wind energie project bij jou in de omgeving zodat je toch voor een deel eigen duurzame energie kunt opwekken.

Een van de laatste stappen in het verduurzamen van je woning is het duurzaam verwarmen (en indien gewenst koelen) zonder aardgas aansluiting. Bij een boerderij is dit in principe altijd mogelijk. In de woning is veelal ruimte genoeg om de technische installatie te plaatsen. Het is daarbij wel de vraag welke investeringen je kunt en wilt doen in de woning. Weet in ieder geval dat er veel speciale duurzaamheidsleningen zijn om tegen gunstige rentetarieven geld te lenen voor duurzaamheidsmaatregelen in je woning. Technisch gezien zijn er voldoende mogelijkheden qua duurzame installaties uitgaande van laag temperatuur verwarming of hoog temperatuur verwarming. In de buitengebieden is het niet de verwachting dat er een warmtenet wordt uitgerold. Dit zal hoogstwaarschijnlijk betekenen dat je in de boerderij een eigen voorziening dient te realiseren voor het opwekken van je duurzame warmte voor je centrale verwarming en warm tapwater voor uit de kraan en douche. Veelal zien wij in boerderijen de toepassing van een houtpelletketel installatie of warmtepomp systeem. Veelal nog in combinatie met zonnecollectoren op het buffervat zodat vanuit de zonnecollectoren in de zomer het vat op een zonnige dag gemakkelijk tot 70 a 80 graden Celsius verwarmd hoeft te worden. Toepassing van infraroodverwarming komt ook soms voor maar veelal als bijverwarming. Vanuit het loket adviseren wij dit nooit om als hoofdverwarming toe te passen omdat het elektrisch verwarmen niet de meest efficiënte installatie hiervoor op de markt is. Dit omdat wanneer de gehele woning op infraroodpanelen wordt verwarmd het elektraverbruik door de aanzienlijke vermogens behoorlijk hoog zal zijn. Indien je voldoende ruimte hebt rondom de stolp om dit verbruik te compenseren met zonnepanelen dan ben je uiteraard altijd vrij om dit op deze manier uit te voeren. Het Duurzaam Bouwloket van je gemeente geeft graag uitleg over de verschillende systemen die mogelijk zijn en hoe je je kunt voorbereiden om in stappen toe te werken naar een aardgasloze en zelfvoorzienende boerderij.