Blog van www.nudge.nl 
29-5-2017

De energietransitie is nog niet altijd even zichtbaar, maar in Nederland zijn duizenden experts er dagelijks mee bezig. Voortdurend worden nieuwe oplossingen getest en gepresenteerd. Technologie is geen probleem, onderstrepen dan ook alle energie-experts die we deze maand spraken. Er is nu politieke moed nodig om een keuze te maken.

Netbeheerders, energieleveranciers, industrie en researchers brengen de doelen uit het Energieakkoord stap voor stap dichterbij via projecten, proeftuinen en onderzoeken. Pieter van der Ploeg van Alliander vertelt over elektrificatie en energieopslag:

“In 2035 moeten alle woningen fossielvrij zijn - dat is het advies van de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur. Dat klinkt ver weg, maar voor netbeheerders ligt dat allang binnen de normale planningshorizon. Investeringen in onze aardgasinfrastructuur worden afgeschreven in een periode van 40 jaar. Investeringen in nieuwe gasinfrastructuur moeten dus sneller worden afgeschreven. Dat geldt overigens net zo goed voor consumenten. Een cv-ketel gaat zo’n 15 jaar mee. Dus wie er nu eentje koopt, doet dat dan echt voor de laatste keer.

We moeten van het gas los, daarom ziet Alliander voor verwarming een overstap naar all-electric of warmte als logische keuze, zéker bij alle nieuwbouw. Een projectontwikkelaar die nu nog nieuwbouwwijken met een gasaansluiting neerzet, bouwt in feite voor een verbouwing binnen 20 jaar.

Bij de elektrificatie pleiten we voor zoveel mogelijk voor lokale oplossingen – een zo klein mogelijke afstand tussen vraag en aanbod. Dat scheelt in de aanleg van kabels en is efficiënter door minder transportverlies. Beter een zonnepaneel op eigen dak dan eentje in een weiland ver weg. Op de dagelijkse fluctuaties tussen vraag en aanbod kun je met zo’n lokale oplossing prima inspelen. Lithium-ion accu’s zijn steeds beter bruikbaar voor zulke kortetermijnopslag, en de kosten van die opslag gaan jaarlijks fors omlaag.

Naarmate we meer elektriciteit met windmolens en zonnepanelen gaan opwekken, zal de opbrengstvariatie verder toenemen. Dan is ook grootschalige energieopslag nodig om een onbalans tussen de seizoenen te overbruggen. In de winter is er minder zon en de vraag naar elektriciteit is groter. In de zomer produceer je een overschot aan zonne-energie, die je over een periode van maanden moet kunnen opslaan, om in de winter te kunnen gebruiken.

Grootschalige opslag is niets nieuws, dat gebeurt ook nu al via de waterkrachtcentrales in Noorwegen of Zwitserland. Maar door het omzetten van elektriciteit naar warmte, kan het ook worden opgeslagen onder de grond, dus vlakbij de vraag. Daarnaast zijn er tal van andere technologieën, met elk hun eigen toepassingen. Met een mix aan oplossingen heb je opslag voor korte en lange termijn beschikbaar, bijvoorbeeld in de vorm van warmte, waterstof of elektriciteit. Om dat te implementeren, zijn grote investeringen nodig. Die kunnen we nog fors beperken door de energievraag slim af te stemmen op het aanbod – via slim energiemanagement. Ook daar wordt hard aan gewerkt, door vele marktpartijen.”

 

Energieopslag: snelle ontwikkelingen

Nu de markt voor opslag groeit, komt er steeds meer onderzoeksgeld vrij en versnellen de ontwikkelingen. Een greep uit artikelen uit het afgelopen halfjaar:

Opslag in vloeistofbatterijen
Nieuwe betaalbare en schaalbare batterij-technologie maakt zonne- en windenergie concurrerend met fossiele brandstof. De chemische componenten van de waterstofbromide flowbatterij zijn in overvloed beschikbaar en daardoor erg goedkoop. Met de vloeistoffen in tanks kan de capaciteit gemakkelijk worden afgestemd op de vraag. De Nederlandse start-up Aquabattery bouwt zelfs een batterijen die op water en keukenzout werken: milieuvriendelijk, veilig en schaalbaar.

Opslag in waterstof
Een overschot aan elektriciteit kan worden omgezet in waterstof. Het kan onder druk worden opgeslagen, of in poedervorm. Zo is het beschikbaar als duurzaam geproduceerd niet-fossiel gas, voor duurzame mobiliteit, voor de industrie en om weer om te zetten naar elektriciteit.

Opslag via waterkracht
Waterkrachtcentrales kunnen bij een energie-overschot water oppompen waarmee ze bij een grote elektriciteitsvraag generatoren kunnen aandrijven. Deze Pumped Storage Hydropower (PSH) is efficiënt (tot 87%) en het blijkt snel genoeg inzetbaar om tekorten aan elektriciteit op het net op te vangen. Wat er wel voor nodig is: hoogteverschillen en stuwmeren. Of oude kolenmijnen. De aanleg van een Belgisch opslageiland is voorlopig van de baan. Via hoogspanningskabels over de zeebodem maken Nederlandse energieleveranciers nu al gebruik van PSH uit Noorwegen. Noorwegen kan de omringende Noordzeelanden tot minimaal 2030 van voldoende PSH te voorzien om fluctuaties door toegenomen wind en zonne-energie op te vangen.

Opslag in oude autobatterijen
Oktober 2016 startten Vattenfall, BMW en Bosch hun 'Second Life Batteries'-project, waarin ze bruikbare accu’s uit elektrische auto’s samenvoegen tot een grote energieopslag om het elektriciteitsnet stabiel te houden.

En dan hebben we het nog niet gehad over biomassa, warmte-koudeopslag, warmtekrachtkoppeling of opslag die gebruikmaakt van fase-overgangen (smelten/stollen, condenseren/verdampen).

Van fossiel naar hernieuwbaar in 2030. Het kan! Maar dat vraagt wel politieke keuzes. De Nationale Energiecommissie doet een oproep aan het nieuwe kabinet om de energie-transitie te versnellen. Teken jij de petitie ook? 

Lees meer