Inleiding 
 

Het tegengaan van wateroverlast en droogte zijn twee belangrijke punten op het gebied van klimaatadaptatie. Het afkoppelen van de hemelwaterafvoer kan hier op meerdere manieren aan bijdragen. Wanneer je de hemelwaterafvoer wilt afkoppelen kun je kiezen wat je met het regenwater dat van het dak afkomt gaat doen. Laat je het water via een buffer de grond intrekken of ga je het opslaan zodat je het later nog kan gebruiken? In deze factsheet gaan we dieper in op de verschillende systemen die mogelijk zijn om regenwater op te slaan voor later gebruik. Hiermee ontlast je niet alleen het riool maar verlaag je ook het verbruik van leidingwater. Het gebruik van regenwater heeft meerdere voordelen ten opzichte van leidingwater, zo zit er geen kalk in waardoor het goed gebruikt kan worden om bijvoorbeeld de ramen of auto mee te wassen. Verder kan je het gebruiken voor het toilet, de wasmachine of het besproeien van de tuin. De verwachting is dat drinkwater in de toekomst schaarser zal worden, het gebruiken van regenwater kan eraan bijdragen om deze schaarste te beperken. 

Wat voor impact heeft een wateropslagsysteem voor hergebruik? 
 

Droogte
Door de toenemende hitte zullen we ook steeds vaker te maken krijgen met extreme droogte, het is daarom belangrijk om zoveel mogelijk regenwater vast te houden voor de droge periodes. Water dat opgeslagen is in een opslagsysteem voor hergebruik kan in deze situaties zorgen voor minder verbruik van leidingwater.

Water 
De laatste jaren maken we het steeds vaker mee; extreme buien waarbij in korte tijd heel veel water valt. Bij veel woningen is de hemelwaterafvoer aangesloten op het riool en is de tuin voor een groot deel voorzien van bestrating. In dit geval moet al het regenwater afgevoerd worden via de riolering. De riolering is hier niet op berekend, wat kan leiden tot wateroverlast. Als de hemelwaterafvoer is losgekoppeld en aangesloten op een wateropslag zal de regen die op het dak valt opgevangen worden in de opslag en wordt het riool hierdoor minder belast. 

Regenton

Een veel gekozen oplossing voor het opvangen van regenwater is de regenton, dit is een relatief goedkope en makkelijk uit te voeren maatregel. De regenton wordt aangesloten op de hemelwaterafvoer van de woning, er is wel een overloop nodig voor als de ton eenmaal vol is. Dit kan terug de hemelwaterafvoer in, maar als deze afgekoppeld is zal de overloop aangesloten moeten worden op een buffersysteem in de tuin zoals infiltratiekratten of een vijver. Regentonnen zijn verkrijgbaar met een inhoud van 80 tot wel 800 liter. De meeste tonnen worden gemaakt van kunststof, maar ook hout wordt nog regelmatig toegepast. 

Aandachtspunten: 

• Een volle regenton is erg zwaar, zet de regenton daarom op een vlakke en stevige ondergrond; 
• Plaats de regenton indien mogelijk op een plek met schaduw, dit voorkomt algengroei; 
• Om een emmer of gieter makkelijker te kunnen vullen plaats je de regenton op een verhoging of bevestig je een stukje slang aan de kraan; 
• Plaats een bladvanger tussen de aanvoer van de regenton om vervuiling van het water te voorkomen; 
• Sluit de regenton altijd af met een deksel, zo voorkom je dat het een broedplaats voor insecten wordt; 
• Zorg dat de regenton voor de eerste nachtvorst leeg is, uitzettend ijswater kan de ton beschadigen. Koppel de regenton los en zet ook voor alle zekerheid het kraantje open; 
• Een houten regenton is nog wat gevoeliger voor weersinvloeden. Zorg ervoor dat deze in de zomer niet uitdroogt en zet hem ’s winters bij voorkeur in een schuur of berging. 

Regenschutting

De regenwateropslag kan ook gelijk dienen als erfafscheiding in de vorm van een regenschutting. Een regenschutting is verkrijgbaar in stapelbare elementen en kan vaak geïntegreerd worden in de bestaande schutting. Door de modulaire opbouw is het systeem gemakkelijk uit te breiden om zo de gewenste opslagcapaciteit te bereiken. Het onderste element kan voorzien worden van een kraantje zodat je hier een emmer of gieter mee kan vullen. 

Aandachtspunten: 

• Dit systeem is minder geschikt voor als je het opgevangen water wilt gebruiken voor het toilet of de wasmachine. Er zijn dan extra onderdelen nodig die het water filteren en bacteriegroei voorkomen; 
• Door het hoge gewicht moeten de ondergrond en de eventuele constructie waar de regenschutting aan bevestigd wordt voldoende stevig zijn; 
• Plaats een bladvanger tussen de aanvoer van de regenschutting om vervuiling van het water te voorkomen; 
• Laat het systeem voor de eerste nachtvorst leeglopen, koppel het los en zet de kraan open; 
• Ook bij dit systeem is een overloop nodig die overtollig water terug naar het riool stort of naar een buffer in de tuin. 

Regenwatertank

Als je het opgevangen water in de woning wilt gaan gebruiken, is de regenwatertank een goede optie. Dit is een grote (meestal kunststof) tank die in de tuin of onder de oprit ingegraven kan worden. Als je voldoende ruimte hebt, kan de tank bijvoorbeeld ook in de kelder of de garage geplaatst worden. Het water is prima te gebruiken voor het sproeien van de tuin of het wassen van de auto of ramen. Het water is ook geschikt voor de wasmachine of het doorspoelen van het toilet, hiermee valt tot wel 50% water te besparen. In dat geval is wel een koppeling met de waterleiding nodig voor als de tank leeg is. De tank is meestal voorzien van een deksel om het systeem te kunnen onderhouden en reinigen. 

Aandachtspunten: 

• Let goed op de waterdichtheid van de tank. Of deze nu onder de grond zit of in de kelder of garage staat, een lekkage kan voor veel ongemak zorgen; 
• Ook alle aansluitingen van leidingwerk moeten goed waterdicht zijn en liefst ook bestand tegen eventuele zettingen van de tank; 
• De onderdelen die onderhoud nodig hebben moeten goed bereikbaar zijn; 
• Als het regenwater gebruikt wordt voor bijvoorbeeld de wasmachine of het doorspoelen van het toilet moet het systeem over kunnen schakelen op drinkwater; 
• Stem de afmetingen van de opslag af op het verwachte watergebruik, de afmetingen van het af te koppelen oppervlak en de lokale neerslaggegevens. 
• Voor het afkoppelen van de hemelwaterafvoer is het wel noodzakelijk om nog een overloop te hebben die is aangesloten op een waterbuffer in de tuin zoals een grindkuil of wadi. 

Regenwaterzak

Heb je niet de mogelijkheid om een tank in te graven in de tuin, maar heb je wel een goed bereikbare kruipruimte? Dan is de regenwaterzak misschien een oplossing. Deze zakken zijn verkrijgbaar in allerlei formaten en kunnen gemakkelijk in de kruipruimte geplaatst worden. Ze kunnen ook in een kelder of op zolder geplaatst worden maar dan nemen ze wel veel ruimte in beslag. Verder heb je alle voordelen die je ook met een regenwatertank zou hebben maar door het gemak van de plaatsing zijn de installatiekosten vaak een stuk lager. 

Aandachtspunten: 

• Stem goed met de installateur af wat de beste plek is om de waterzak te plaatsen. Meestal is dit de kruipruimte, maar als je vaak water in de kruipruimte hebt staan is het misschien niet de meest geschikte plek; 
• Ook bij de regenwaterzak is de waterdichtheid van de zak zelf en de aansluitingen erg belangrijk; 
• De onderdelen die onderhoud nodig hebben moeten goed bereikbaar zijn; 
• Als het regenwater gebruikt wordt voor bijvoorbeeld de wasmachine of het doorspoelen van het toilet moet het systeem over kunnen schakelen op drinkwater; 
• Stem de afmetingen van de opslag af op het verwachte watergebruik, de afmetingen van het af te koppelen oppervlak en de lokale neerslaggegevens. 

Afkoppelen hemelwaterafvoer 

Na het aanbrengen van een of meer opslagvoorzieningen met voldoende capaciteit kan je de hemelwaterafvoer loskoppelen van het riool. Tijdens (hevige) regenbuien komt het water dan niet meer in het riool terecht maar wordt het opgeslagen voor later gebruik. Dit ontlast het riool waardoor de kans op overlast kleiner wordt. Tijdens extreme regenval kan het voorkomen dat het riool de grote hoeveelheden regenwater niet goed kan verwerken waardoor het rioolwater via afvoerputjes of het toilet de woning binnen kan komen. 

Aandachtspunten: 

• De aanwezige lucht in het riool moet tijdens een regenbui plaatsmaken voor het water, daarom zijn er ontluchtingspunten in het riool aanwezig. Bij nieuwe woningen gaat dit meestal via een standleiding maar bij oudere woningen is geen standleiding aanwezig en vindt de ontluchting plaats via de hemelwaterafvoer. Als de hemelwaterafvoer wordt afgekoppeld zal een alternatieve ontluchting gemaakt moeten worden, anders zal de lucht een andere uitweg zoeken wat kan leiden tot borrelende toiletten en wasbakken. De ontluchting kan bijvoorbeeld gecreëerd worden door op het afgekoppelde riool een ontluchtingsbuis aan te brengen die aan de bovenkant voorzien wordt van een (bol)rooster. 
• Bij langdurige regenval kan het voorkomen dat de wateropslag vol is. Zorg daarom altijd voor een noodoverloop naar bijvoorbeeld een waterbuffer of lager gelegen gedeelte in de tuin. 

Subsidies

Om bovenstaande maatregelen te stimuleren worden vanuit diverse instanties subsidies verstrekt wanneer je deze toepast bij jouw woning. Deze subsidies worden verstrekt door gemeentes, waterschappen of provincies. Om te kijken of jij ook in aanmerking komt voor een subsidie kan je de subsidiecheck doen op onze website, https://www.duurzaambouwloket.nl/subsidiecheck.