Per dag brengt een Nederlander gemiddeld 20 uur van zijn tijd binnen door. De luchtkwaliteit in onze woningen, scholen en kantoorpanden is daarom van groot belang. Helaas blijkt in de praktijk dat de luchtkwaliteit in onze binnenruimten vaak niet van goede kwaliteit is. Dit kan zorgen voor klachten als hoofdpijn, benauwdheid, droge ogen en vermoeidheid. Volgens Milieu Centraal is schimmel aanwezig in 10% van onze woningen en hangt in veel woningen meer fijnstof dan in de buitenlucht. 

Inmiddels nemen steeds meer mensen apparatuur in huis om de binnenluchtkwaliteit te meten. Een CO2- en luchtvochtigheidsensor helpt om te sturen op een gezonde binnenluchtkwaliteit. Naast dit soort sensoren om voldoende bewust te kunnen ventileren, is er ook voldoende apparatuur op de markt te verkrijgen om de binnenluchtkwaliteit een handje te helpen: luchtreinigers met fijnstoffilters, luchtbevochtigers en luchtontvochtigers. Helpt dit soort apparatuur om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren?

Luchtreinigers 

Fijnstof komt zowel voor in de buiten- als in de binnenlucht. In de buitenlucht wordt fijnstof veroorzaakt door verkeer of uitstoot van veebedrijven. In de woning ontstaat dit door verbrandingsprocessen als koken op gas, de open haard, het branden van een kaars of het roken van sigaretten. Ieder individueel persoon kan weer anders reageren op fijnstof. De ene persoon is er gevoeliger voor dan de ander. Vooral personen met een aandoening aan het hart of de longen, jongere kinderen en ouderen zijn relatief gevoeliger voor fijnstof. Inmiddels zijn er aardig wat merken luchtreinigers op de markt die claimen fijnstofdeeltjes uit de binnenlucht te kunnen filteren. 

Er is echter geen keurmerk voor luchtreinigers. Hierdoor is de markt niet gereguleerd en is er ook apparatuur op de markt te verkrijgen die de binnenluchtkwaliteit eerder schade toebrengt dan zorgt voor een gezondere binnenlucht. Het is daarom belangrijk om een apparaat aan te schaffen van een gerenommeerd merk als je van plan bent om een dergelijk apparaat aan te schaffen. Het is aan te raden om opvallend goedkope onbekende merken links te laten liggen. 

Omdat overtuigend bewijs van de werking van luchtreinigers ontbreekt, raden toonaangevende instanties als het RIVM en de GGD luchtreinigers niet aan. Zo geeft ook het Longfonds aan: “Luchtreinigers kunnen mogelijk een bijdrage leveren aan gezonde binnenlucht, maar de invloed op onze gezondheid is op basis van de beschikbare informatie nog niet precies vast te stellen.”. Ook de US Environmental Protection Agency geeft aan dat het verwijderen of verminderen van fijnstofbronnen en het voldoende ventileren de meest effectieve manier is om de binnenluchtkwaliteit zo optimaal mogelijk te houden  

Het is daarom heel belangrijk om te realiseren dat een luchtreiniger nooit een volledige vervanger mag en kan zijn voor verse lucht. Het blijft belangrijk om voldoende bewust te ventileren door gebruik van een ventilatiesysteem of het openen van ramen.  

Ontvochtigers en bevochtigers 

Het reguleren van vocht in huis is belangrijk voor een prettig wooncomfort en voor de eigen gezondheid. Een te hoge luchtvochtigheid is niet fijn, maar een te lage luchtvochtigheid is ook niet prettig.  

Een te vochtige woning kan leiden tot beslagen ramen en een muffige geur in de woning. Onvoldoende (bewust) ventileren kan hier een oorzaak van zijn. Is het binnenklimaat voor langdurige perioden te vochtig, dan kunnen in huis schimmels groeien. Dit is voor niemand goed voor de gezondheid, maar met name kinderen, ouderen en personen met longklachten zijn hier gevoeliger voor. Dit kan longklachten veroorzaken of verergeren of zorgen voor allergische reacties. Dit is met name een probleem in woningen gebouwd voor 1992 vanwege de mindere staat van isolatie.  

Vocht in de woning ontstaat meestal door activiteiten van de bewoners: 

• Ademen/transpireren; 
• Koken; 
• Afwassen; 
• Douchen/baden; 
• Was drogen; 
• Planten; 
• Aquaria. 

Voldoende bewust ventileren zorgt voor afvoer van de waterdamp van deze activiteiten. Het gebruik van ontvochtigers wordt niet aangeraden. Een ontvochtiger neemt het vochtprobleem niet weg, maar is slechts symptoombestrijding. Bij voldoende bewuste ventilatie zal een ontvochtiger niet nodig zijn. Een uitzondering hierop is een ruimte met spullen die behoefte hebben aan een zeer constante luchtvochtigheid, zoals een boekenruimte of een pianokamer. Ook kan een ontvochtiger op bepaalde momenten in de zomer zijn dienst bewijzen. Als de luchtvochtigheid zeer hoog is, kan een ontvochtiger helpen om de klamme hitte in een (slaap)kamer beter te verdragen. 

In het stookseizoen kunnen woningen in Nederland last hebben van een te lage luchtvochtigheid. Van een lage luchtvochtigheid is sprake bij een relatieve luchtvochtigheid van < 30%. Het effect op de gezondheid kan verschillen van persoon tot persoon, maar met name personen met allergieën of huidklachten hebben hier last van. Ook contactlensdragers krijgen snel last van droge ogen bij een lage luchtvochtigheid in de woning. Bij een relatieve luchtvochtigheid van 10% of lager is de kans op een infectie in de luchtwegen hoger, maar een dergelijk lage luchtvochtigheid komt bijna niet voor in Nederlandse woningen. 

Er zijn verschillende typen luchtbevochtigers: 

1. Ultrasone luchtbevochtigers produceren een fijne nevel door hoogfrequente trillingen;  
2. “Cool mist” luchtbevochtigers werken middels een koele nevel en blazen dit door een snel roterende schijf in de ruimte; 
3. Verdampers blazen de lucht met ventilator door een vochtige filter de ruimte binnen; 
4. Stoom-bevochtigers verwarmen het water en blazen dit daarna in de ruimte. 

Volgens onderzoek van het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) kunnen (1) ultrasone- en (2) “cool mist” luchtbevochtigers micro-organismen verspreiden. Er dient extra goed gelet te worden op het onderhoud van dit soort apparaten om blootstelling aan schimmels en bacteriën te minimaliseren. De kans op verspreiding hiervan bij (3) verdampers en (4) stoom-bevochtigers is volgens het EPA veel kleiner. 

Voldoende bewust ventileren zorgt over het algemeen voor een gezond binnenklimaat. Gebruik hiervoor een CO2- en luchtvochtigheidsensor om hier op te kunnen sturen. Bij voorkeur een model waarmee het mogelijk is om enige uren te loggen, zodat het mogelijk is om de luchtkwaliteit van de nacht te monitoren.