Energie besparen met

Isoleren schuin dak

Bij het isoleren van een schuin dak is het zeer belangrijk dat je geen vocht opsluit in de constructie. Controleer of er een dampdichte of dampremmende laag in de constructie aanwezig is. Dit kan een dun laagje pur zijn aan de buitenzijde van het dakbeschot of een (plastic) folie. Til een dakpan op om dit te controleren en/of controleer de bouwtekeningen van de woning. Indien er een dampdicht materiaal aanwezig is, dan adviseren wij om te werken met een speciale klimaatfolie. Download onze factsheet voor een schets van de aan te houden opbouw.

Er zijn verschillende producten die toegepast kunnen worden als isolatiemateriaal. Hierbij kan je denken aan een minerale wol (glas- of steenwol), hardschuim isolatieplaten (PIR) of een natuurlijk alternatief zoals vlas- of hennepwol. Let hierbij op de Rd-waarde (isolatiewaarde) van het isolatiemateriaal. Met het ene materiaal heb je minder dikte nodig om tot eenzelfde isolatiewaarde te komen dan bij een ander materiaal. Uiteraard is er ook een prijsverschil tussen de verschillende materialen. Laat je hierover voorlichten door een specialist.

Dit is een persoonlijke keuze. In de praktijk zien wij vaak dat er gewerkt wordt met gipsplaten als afwerking, maar er zou uiteraard ook gebruik gemaakt kunnen worden van een ander (hard) plaatmateriaal. Wij adviseren altijd om een hard (plaat)materiaal te gebruiken in verband met de toe te passen folies (zie ook de vraag: Welke opbouw moet ik aanhouden? of onze factsheet). Als er namelijk per ongeluk door de folie wordt geprikt, bijvoorbeeld bij het wegzetten van de kerstboom, dan gaat de werking van de folie verloren.

Het isoleren van een schuin dak aan de binnenzijde is een klus die vaak wordt aangegrepen door doe-het-zelvers. Het isoleren van de buitenzijde van een schuin dak is een ingrijpendere maatregel waarbij wij aanraden dit te laten doen door een professioneel bedrijf.

Het isoleren van een schuin dak aan de buitenzijde kan op meerdere manieren worden uitgevoerd. In de praktijk komen de volgende maatregelen het meeste voor:

1. isolatieplaten aanbrengen op het huidige dakbeschot
2. het inblazen van isolatiemateriaal tussen dakpannen en het dakbeschot

Het aanbrengen van isolatieplaten op het huidige dakbeschot

Bij het na-isoleren van een schuin dak door middel van isolatieplaten worden eerst de dakpannen verwijderd (1). Als de dakpannen zijn weggehaald kunnen de panlatten en de daktengels verwijderd worden (2). Het kan soms voorkomen dat delen van het dakbeschot verrot zijn, deze dienen dan vervangen te worden. Indien het dakbeschot in goede staat is, kunnen de nieuwe isolatieplaten direct op het dakbeschot gemonteerd worden (3). In de meeste gevallen zijn de isolatieplaten standaard al voorzien van tengels (verticale latten). Op het moment dat de isolatieplaten met de tengels zijn bevestigd kunnen de panlatten (horizontaal) worden bevestigd. Vervolgens worden de (nieuwe) dakpannen geplaatst. (4).

Zie onderstaande afbeelding voor een schematische weergave.

Indien je niet in een vrijstaande woning woont is bovenstaande maatregel lastiger uit te voeren. Dan zouden namelijk alle buren mee moeten doen omdat er anders sprake is van een verschil in nokhoogte. Dit is niet altijd even makkelijk om voor elkaar te krijgen. Daarom wordt er in de bestaande bouw veelal voor gekozen om dakisolatie aan de binnenzijde aan te brengen. Er zijn tegenwoordig speciale isolatiesystemen waarbij de sprong tussen het verhoogde dak en het lagere, ongeïsoleerde dak netjes afgewerkt kan worden. Voor de dakgoot is ook een oplossing, als het dak hoger wordt moet de goot normaal gesproken verbreed of verschoven worden. Dat is bij dit systeem niet nodig. Het is ook mogelijk om isolatie in te blazen tussen de dakpannen en het dakbeschot. Deze manier van isoleren wordt hieronder omschreven.

Let op! Bij het aanbrengen van isolatie aan de buitenzijde van het dakbeschot komt het dak hoger te liggen dan voorheen. Er is hoogstwaarschijnlijk een omgevingsvergunning nodig omdat het aangezicht van de woning zal veranderen. Via www.omgevingsloket.nl kan zowel een vergunningscheck als een vergunningsaanvraag worden gedaan. 

Het inblazen van isolatiemateriaal tussen dakpannen en dakbeschot

Voor het aanbrengen van isolatie tussen de dakpannen en dakbeschot wordt er ongeveer om de twee meter een rij dakpannen in de verticale richting uitgenomen. De onderzijde van het dak wordt ter hoogte van de onderste panlat afgedicht met een speciale borstel. Indien het niet gaat om een vrijstaande woning, dan gebeurt dit ook op de aansluiting met de woning(en) van de buren. Dit wordt gedaan zodat er geen isolatiemateriaal weglekt naar het dak van de buren. Met een speciaal inblaaspistool wordt vervolgens het isolatiemateriaal ingeblazen. Nadat de isolatie is aangebracht worden de uitgenomen dakpannen weer teruggeplaatst.

Het materiaal dat doorgaans wordt ingeblazen bestaat uit parels van EPS. Dit zijn kleine piepschuim korrels die samen met een speciaal bindmiddel worden ingeblazen. Door de combinatie van de EPS-parels en het bindmiddel vormen de parels na uitharding een stijve taai-harde plaat. Deze plaat zorgt vervolgens voor een isolatie aan de buitenzijde van het dakbeschot. De isolatiewaarde kan beperkt zijn, afhankelijk van de aanwezige ruimte onder de dakpannen.

Het voordeel van het inblazen van isolatiemateriaal is het feit dat het maar weinig overlast met zich meebrengt en vrij eenvoudig uitgevoerd kan worden. Echter zitten er wel een aantal randvoorwaarden aan deze manier van isoleren. Zie voor meer informatie de vraag: Wat zijn de belangrijkste randvoorwaarden bij het inblazen van isolatiemateriaal onder de dakpannen?

Er zijn een aantal belangrijke randvoorwaarden bij het inblazen van isolatiemateriaal onder de dakpannen:

• De dakpannen dienen van een goede kwaliteit te zijn en mogen in het verleden geen last hebben gehad van vorstschade;
• Het dakbeschot dient nog in goede staat te zijn;
• Daken met kleine dakpannen zijn niet geschikt. De reden hiervoor is het feit dat de kans bestaat dat het isolatiemateriaal de dakpannen te veel omhoog drukt;
• Omdat om de twee meter een rij pannen wordt weggehaald is het systeem niet geschikt voor dakpannen die in kruisverband liggen;
• Er dient ruimte aanwezig te zijn voor de parels. De ruimte onder de dakpannen mag dus niet te klein zijn. Het isolatiebedrijf kan dit beoordelen;
• Let op dat er mogelijk beschermde diersoorten onder de dakpannen aanwezig zijn. Kijk voor meer informatie op onze pagina over natuurvriendelijk isoleren;
• De dakhelling mag doorgaans niet groter zijn dan 60 graden.

Het isoleren van de buitenzijde van het dak brengt diverse aandachtspunten met zich mee. De belangrijkste aandachtspunten zijn:

• Om vochtproblemen te vermijden is het aan te raden om hellende daken ook van ventilatiepannen te voorzien. Controleer eventueel of de aannemer ook voldoende ventilatiepannen plaatst;
• Als in het dakbeschot naden en kieren aanwezig zijn, is het belangrijk deze af te dichten;
• Houdt er goed rekening mee dat de panlatten en de dakpannen vrij van het isolatiemateriaal worden aangebracht;
• Het is zeer raadzaam om tussen de tengellatten van het dak en het isolatiemateriaal een open ruimte (spouwruimte) te houden van circa 2 centimeter;
• Houdt er rekening mee dat er een omgevingsvergunning nodig is als de dakhoogte verandert door het aanbrengen van de isolatie;
• Als het dak hoger wordt zal de goot waarschijnlijk verbreed of aangepast moeten worden.
• Let op de (lood)aansluitingen van het dak met bijvoorbeeld een dakkapel of schoorsteen. Als het dak hoger wordt zullen deze aansluitingen aangepast moeten worden.
• Let op dat er mogelijk beschermde diersoorten onder de dakpannen aanwezig zijn. Kijk voor meer informatie op onze pagina over natuurvriendelijk isoleren;
• Ook bij het plaatsen van een andere kleur dakpannen is een omgevingsvergunning nodig;
• Voor meer informatie over de omgevingsvergunning en een check uit te voeren of er een vergunning nodig is zie www.omgevingsloket.nl.

De tijdsduur voor het isoleren van de buitenzijde van een schuin dak is puur afhankelijk van de omvang van de werkzaamheden en de gekozen manier van isoleren. Het aanbrengen van isolatieplaten op het dakbeschot is een arbeidsintensieve klus. Over het algemeen is men 3 á 5 werkdagen bezig met een gemiddelde woning om het dak aan de buitenkant te isoleren. Voor grotere woningen met variaties in het dakoppervlak kan dit langer duren. Indien het isolatiemateriaal wordt ingeblazen tussen het dakbeschot en de dakpannen is men sneller klaar. Deze klus wordt veelal binnen 1 á 2 werkdagen uitgevoerd.

Isolatie aan de buitenzijde

Voor het isoleren van een schuin dak aan de buitenzijde is in de meeste gevallen een omgevingsvergunning vereist. Zo is dit onder andere afhankelijk van het feit of:

• Je ervoor kiest om nieuwe dakpannen met een andere kleur of andere stijl/uitstraling te plaatsen;
• De nokhoogte van de woning hoger wordt;
• Het totale bouwvolume van de woning groter wordt;
• Je woonachtig bent in een beschermd stads- of dorpsgezicht of monumentaal pand.

Op het moment dat één of meerdere van bovenstaande punten van toepassing is/zijn, dan is er mogelijk een omgevingsvergunning nodig. Doe daarom voor de zekerheid altijd eerst even navraag bij de gemeente voordat je start met de werkzaamheden. Op www.omgevingsloket.nl kan zowel een vergunningscheck als een vergunningsaanvraag worden gedaan.

Isolatie aan de binnenzijde

Voor het isoleren van een schuin dak aan de binnenzijde is geen omgevingsvergunning nodig. Indien je in het bezit bent van een monumentaal pand is het verstandig om eerst even navraag te doen bij de gemeente.

Het isoleren van een schuin dak aan de binnenzijde brengt een aantal randvoorwaarden met zich mee. De belangrijkste randvoorwaarden zijn hieronder opgesomd:

• De sporen (verticale balken) en/of gordingen (horizontale balken) moeten van een goede kwaliteit zijn en geen houtrot vertonen;
• Het dakbeschot waartegen de isolatie wordt bevestigd dient droog te zijn en niet te zijn aangetast door schimmels of vocht (houtrot). De plekken die zijn aangetast door vocht en/of schimmels dienen eerst te worden aangepakt alvorens gestart kan worden met het isoleren van het dak;
• Het dakbeschot mag geen grote naden, kieren of gaten bevatten. Indien deze wel aanwezig zijn dienen deze goed te worden dichtgezet;
• Indien er een dampdichte laag in de constructie aanwezig is (een plastic folie of een laagje pur onder de dakpannen), dan zal er gewerkt moeten worden met een klimaatfolie.

Als je twijfelt of jouw dak in aanmerking komt voor isolatie aan de binnenzijde is het verstandig om advies te vragen bij een gespecialiseerd isolatie- of aannemersbedrijf.

Het isoleren van de binnenzijde van een schuin dak brengt diverse aandachtspunten met zich mee. De belangrijkste aandachtspunten zijn:

• Omdat bij het isoleren van een dak aan de binnenzijde de isolatie zich aan de warme kant bevindt, kunnen vochtproblemen voorkomen bij een onjuiste opbouw. Let er daarom op dat er aan de buitenzijde, onder de dakpannen, geen dampremmende folie, asfaltpapier of isolatielaag (PUR) aanwezig is. Is dit wel het geval, dan is de kans groot dat er condensvorming gaat optreden, omdat de waterdamp op deze manier de woning niet uit kan wanneer je aan de binnenzijde gaat isoleren. Maak in dit geval gebruik van een speciale (vochtregulerende) klimaatfolie. In de winter is de buitenlucht koud en voorkomt de klimaatfolie dat het vocht vanuit de woning in de constructie trekt. In de zomer zorgt de folie er juist voor dat eventueel opgesloten vocht kan ontsnappen uit de isolatielaag en constructie;
• Wanneer je een dakpan omhoog schuift kan je vaak goed zien of het dakbeschot aan de buitenzijde kaal is of bedekt met een folie of isolatieschuim;
• Het is verstandig om aan de buitenzijde, onder de dakpannen een dampdoorlatende folie te bevestigen die tevens waterkerend is. Op deze manier kan er geen vocht van buitenaf de woning in komen, maar kan de damp van binnen wel naar buiten;
• Een gemiddeld gezin produceert circa 10 tot 15 liter vocht per dag in een woning (o.a. door te ademen, transpireren, douchen en koken). Het vocht dat een mens produceert komt als waterdamp in de woning terecht. Deze geproduceerde waterdamp zal in de winter door middel van diffusie een uitweg gaan zoeken naar minder vochtige lucht buiten. Let er daarom op dat de isolatie wordt voorzien de juiste folie. Een dampremmende- of klimaatfolie die ervoor zorgt dat het vocht niet bij de isolatie komt. Bij sommige isolatieproducten is het materiaal al voorzien van een dergelijke (aluminium) laag;
• Kies een isolatiemateriaal met een hoge isolatiewaarde dat goed bestand is tegen vocht, schimmels en inzakken. Met name isolatieplaten werken gemakkelijk en snel. Probeer een zo hoog mogelijke isolatiewaarde te behalen. Een nieuwbouwwoning heeft op dit moment een dak met een isolatiewaarde (Rc-waarde) van 6,0;
• Let er in de toekomst op dat je niet onnodig gaten in het dak gaat boren. Hiermee doorboor je hoogstwaarschijnlijk ook de dampdichte folie;
• Zorg er tijdens het isoleren voor dat de isolatieplaten of het isolatiemateriaal naadloos op elkaar zijn aangesloten, mochten er toch nog wat naden en kieren tussen de isolatie bevinden, zorg er dan voor dat deze naden en kieren goed afgedicht, afgeplakt of opgevuld worden;
• Voorkom te allen tijde dat de isolatie vóór de uitvoering en/of na de uitvoering vochtig wordt. Wanneer het isolatiemateriaal namelijk nat of vochtig wordt, vermindert dit de isolerende werking;
• Isoleren zorgt in veel gevallen voor een stuk minder (natuurlijke) ventilatie. Let er daarom op dat je voldoende blijft ventileren. Schaf eventueel een CO2 meter aan om goed en bewust te ventileren.

Ook een rietpakket heeft een bepaalde isolatiewaarde. Voor het opmaken van een energielabel wordt aangehouden dat een rietpakket van 10 centimeter een isolatiewaarde (Rc-waarde) heeft van 0,5. Een rietpakket is gemiddeld 30 centimeter dik en heeft daarmee een isolatiewaarde van Rc 1,5. Inmiddels isoleren we daken een stuk beter. De meeste warmte gaat immers bij het dak verloren door het stijgen van de warme lucht. Ga je aan de slag met een grote renovatie? Dan adviseren wij aanvullende isolatie mee te nemen bij een rieten kap.

Een klimaatfolie is een speciale vochtregulerende folie. In de winter is de buitenlucht koud en voorkomt de klimaatfolie dat het vocht vanuit de woning in de constructie trekt. In de zomer zorgt de folie er juist voor dat eventueel opgesloten vocht kan ontsnappen uit de isolatielaag en constructie. Klimaatfolie wordt toegepast bij het isoleren van een schuin dak waar aan de buitenzijde een dampremmende laag aanwezig is.

Hoe werkt deze klimaatfolie:

Winter

In de winter zal waterdamp proberen zich van binnen naar buiten te verplaatsen door de gevels en het dak. We willen voorkomen dat deze waterdamp in de isolatie en de constructie terecht komt, dit kan leiden tot vochtproblemen. De klimaatfolie heeft een membraan wat zich aanpast aan de temperatuur en de luchtvochtigheid van binnen en buiten. ’s Winters zorgen de condities ervoor dat het membraan gesloten is en op dat moment functioneert als dampremmende folie. Hierdoor zal het vocht zo veel mogelijk uit de constructie geweerd worden.

Zomer

In de zomer is de relatieve luchtvochtigheid hoog, zowel binnen als buiten. Door de hogere temperatuur en luchtvochtigheid gaat het membraan in de klimaatfolie open staan en functioneert het als dampopen folie. Als er in de winter toch vocht in de constructie is gekomen zal dit door de hogere temperaturen omgezet worden in waterdamp wat door de folie naar binnen toe kan uitdampen. Hierdoor kan de isolatie en constructie weer opdrogen en worden vochtproblemen voorkomen.

Bron: Isover Saint-Gobain – Vario KM Duplex UV Klimaatfolie

Afbeelding: Isover Saint-Gobain

Rd-waarde: de warmteweerstand van een materiaal.
Rc-waarde: de warmteweerstand van de constructie.

Elk materiaal heeft een bepaalde warmteweerstand (Rd). Dit geeft aan hoe goed warmte wordt tegengehouden. De d in Rd-waarde staat voor ‘declared’, de waarde zoals een fabrikant opgeeft. Hoe hoger het getal, hoe meer warmte wordt tegengehouden en dus hoe beter de warmteweerstand van het materiaal is. Een Rc-waarde is de verschillende warmteweerstanden (Rd’s) van de verschillende materialen bij elkaar opgeteld. Een voorbeeld: bij een spouwmuur bestaat de Rc-waarde uit de opgetelde Rd-waarden van de buitenmuur, luchtspouw, isolatiemateriaal en de binnenmuur.

Een nieuwbouwwoning wordt minimaal geïsoleerd volgens de eisen in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL, voorheen Bouwbesluit):

Vloer: minimaal Rc-waarde 3,7
Gevel: minimaal Rc-waarde 4,7
Dak: minimaal Rc-waarde 6,3

Bij het isoleren van een bestaande woning zou het mooi zijn om de isolatiewaarden van het huidige BBL voor zover mogelijk te benaderen..

Bijna alle isolatiematerialen hebben een lage milieu-impact. Isoleren is dan ook bijna altijd gunstig voor het milieu. Isolatie voor de woning bespaart 40 tot 400 keer zoveel energie als het kost om het materiaal te maken. De verschillen in milieubelasting tussen isolatiematerialen zijn erg klein vergeleken met de milieuwinst die het isoleren oplevert.

De productie en afvalverwerking van isolatiematerialen vormen maar een klein deel van de milieubelasting van woningbouw. Isolatiematerialen vormen minder dan 1 procent van de massa van de constructie. Dat terwijl in een zeer goed geïsoleerd huis een derde tot de helft van het volume van de constructie uit isolatiemateriaal bestaat. Isolatiematerialen bestaan voornamelijk uit verpakte lucht. Daarom is in een milieubeoordeling de isolatiewaarde (Rd-waarde) en levensduur van het materiaal het belangrijkst. Bijna alle isolatiematerialen gaan minimaal 75 tot 100 jaar mee. Alleen cellulose heeft een iets minder lange levensduur van minimaal 50 jaar.

Hieronder is een volgorde van de verschillende materialen op basis van de milieu-impact. Hierbij wordt rekening gehouden met de milieubelasting gedurende de hele levensduur, vanaf de winning van grondstoffen tot de afvalverwerking. Het milieuprofiel bestaat uit diverse milieueffecten, zoals uitputting van grondstoffen, klimaatverandering, toxiciteit en verzuring.

• Iets beter dan gemiddeld: vlaswol, glaswol, gerecycled katoen, EPS, biofoam en thermoskussens van warmte reflecterende folie.
• Gemiddeld: steenwol, XPS, PIR, resolschuim (PF) en cellulose.
• Iets minder dan gemiddeld: kurk, cellulair glas, PUR (zonder HFK’s, deze zijn per 2023 verboden).
• Afraders: schapenwol.

De volgorde verschilt per toepassing, constructie en zelfs per fabrikant. Het is daarom belangrijk om te kiezen voor een hoge isolatiewaarde en ervoor te zorgen dat het materiaal goed wordt aangebracht. Kijk op onze bedrijvenpagina voor de certificaten die de isolatiebedrijven hebben. Wanneer je zelf aan de slag gaat is het verstandig de aanwijzingen van de leverancier goed op te volgen.

Kijk voor meer informatie over het milieuprofiel van isolatiematerialen op www.nibe.info of op www.milieucentraal.nl

Het isoleren van de binnenzijde van een houten dak met PUR is één van de manieren om een dak te isoleren, maar er zijn genoeg alternatieve isolatiematerialen. Een reden om voor een alternatief te kiezen is dat de houten dakconstructie, waar het PUR op wordt gespoten, nooit meer te hergebruiken is. Vanuit het oogpunt van circulariteit is dat niet wenselijk. Het isoleren van het dak met gespoten PUR wordt daarom door ons afgeraden.

Als je aan de slag wilt gaan met het isoleren van het dak aan de binnenzijde, dan kan je dit ook doen met een minerale wol, vlas, PIR plaat, cellulose of bijvoorbeeld een houtvezelplaat. Raadpleeg voor het aanbrengen altijd de fabrikant van het isolatiemateriaal voor de juiste opbouw van de constructie (o.a. gebruik van de juiste folie).

De BRL 2130 (Insula) of BRL 1332 (SKG IKOB) zijn de beoordelingsrichtlijnen om gespoten PUR aan de binnenzijde van het dak aan te brengen. Mocht je toch de keuze willen maken om gespoten PUR aan de binnenzijde van jouw dak aan te laten brengen, zorg dan dat de uitvoerende partij gecertificeerd is volgens een van deze BRL’s.

Er zijn bedrijven in de markt die EPS-parels (vermengd met een hars) onder de dakpannen spuiten als isolatiemateriaal. Wij adviseren, indien mogelijk, om een alternatieve manier van dakisolatie toe te passen. Isoleer bijvoorbeeld de binnenzijde van het dak of de zoldervloer (indien de zolder geen verwarmde ruimte is). De ruimte onder de dakpannen is zeer beperkt. Hierdoor is de toegevoegde isolatiewaarde minimaal. Vanuit milieutechnisch oogpunt is deze isolatiemethodiek ook niet wenselijk. In de praktijk is de verlijming niet altijd optimaal en liggen de piepschuim isolatieparels na het aanbrengen ook in de omgeving. Mochten er op een later moment zonnepanelen worden geplaatst, dan is de ervaring dat de beugels in de isolatielaag worden gedrukt, waardoor de parels nogmaals in de omgeving terecht kunnen komen.

Is isolatiemateriaal aan de binnenzijde niet mogelijk? Dan adviseren wij om, op het moment dat de dakpannen aan vervanging toe zijn, isolatiemateriaal aan de buitenzijde van het dakbeschot aan te laten brengen.

Tot 2030 is er vanuit de landelijke overheid de subsidieregeling voor isolatie, warmtepompen en zonneboilers (ISDE). Ook het laten aanbrengen van dakisolatie valt onder deze regeling. Hier zijn wel bepaalde voorwaarden aan verbonden, meer informatie hierover kun je vinden op onze pagina over de ISDE-subsidie.
Of de gemeente aanvullende subsidies heeft, kan per gemeente verschillen. Om te controleren of er in jouw gemeente subsidie is voor het isoleren van een schuin dak kan je de subsidiecheck doen op onze website.

Het kan natuurlijk voorkomen dat jouw vraag over het isoleren van een schuin dak er (nog) niet tussen staat. Neem telefonisch contact op met één van onze adviseurs op 072 - 743 39 56 of stuur ons een e-mail met jouw vraag via het contactformulier, dan helpen wij je zo snel mogelijk!