Energie besparen met

Isoleren plat dak

Bij het isoleren aan de binnenkant wordt de isolatie tussen de balklaag of tegen het beton geplaatst. Een plat dak isoleren aan de binnenkant van de woning is een risicovolle ingreep en wordt vaak afgeraden vanwege de verhoogde kans op vochtproblemen (condensatie), schimmelvorming en (hout)rot. Het is verstandig om een plat dak aan de buitenkant te isoleren doormiddel van een warm dak of omgekeerd dak constructie.

Wanneer er toch wordt gekozen voor het isoleren van binnenuit, dan wordt er veelal gewerkt met een verlaagd plafond. Bij een houten dakconstructie is het mogelijk om tussen de balklagen te isoleren. Bij een betonnen plafond dien je eerst een houten balkconstructie aan het plafond te monteren, zodat je hiertussen het isolatiemateriaal kunt plaatsen en een verlaagd plafond kunt realiseren. Het is ook mogelijk om te werken met een metal stud plafond. Dit is opgebouwd uit metalen profielen die met hangers aan het houten of betonnen plafond worden gemonteerd. Tussen de profielen wordt isolatiemateriaal aangebracht en het geheel wordt meestal afgewerkt met gipsplaten.

Op het moment dat er een houten balkconstructie aanwezig is, kan het isolatiemateriaal tussen de balken aangebracht. Let erop dat je het isolatiemateriaal rechtstreeks tegen het dakbeschot plaatst. Een luchtspouw tussen je isolatie en dakbeschot kan voor vochtproblemen zorgen. Daarnaast zal er gewerkt moeten worden met een dampopen isolatiemateriaal, zoals minerale wol (zonder dampremmende laag), cellulose, vlas, hennep, houtvezel, etc.

Nadat de isolatielaag is aangebracht wordt er een klimaatfolie (zie ook de vraag: Wat is een klimaatfolie?) tegen de draagbalken vastgezet. De naden, nietjes en randaansluitingen dienen goed te worden afgeplakt met speciale tape om de constructie zo luchtdicht mogelijk te krijgen. Een belangrijk aandachtspunt is dat de folie (in de toekomst) niet doorbroken mag worden. Daarom is het verstandig om tussen de klimaatfolie en de afwerklaag (gipsplaten) een leidingenspouw te maken om de elektriciteitsleidingen door te laten lopen.

Om de effectiviteit van de klimaatfolie te garanderen, mag het plafond niet afgewerkt worden met een dampdichte laag zoals OSB-platen of platen van verschillende houtlagen. Het plafond kan wel afgewerkt worden met gipsplaten of profielplanken omdat die voldoende dampopen zijn.

Om het eventueel aanwezige vocht in de constructie te laten uitdrogen naar binnen toe is het goed dat het dak in de zomer kan opwarmen. Zorg daarom voor een zwarte dakafwerking, geen schaduwval op het dak en plaats geen groen dak.

Een klimaatfolie is een speciale vochtregulerende folie. In de winter is de buitenlucht koud en voorkomt de klimaatfolie dat het vocht vanuit de woning in de constructie trekt. In de zomer zorgt de folie er juist voor dat eventueel opgesloten vocht kan ontsnappen uit de isolatielaag en constructie.

Hoe werkt deze klimaatfolie:

Winter

In de winter zal waterdamp proberen zich van binnen naar buiten te verplaatsen door de gevels en het dak. We willen voorkomen dat deze waterdamp in de isolatie en de constructie terecht komt, dit kan leiden tot vochtproblemen. De klimaatfolie heeft een membraan wat zich aanpast aan de temperatuur en de luchtvochtigheid van binnen en buiten. ’s Winters zorgen de condities ervoor dat het membraan gesloten is en op dat moment functioneert als dampremmende folie. Hierdoor zal het vocht zo veel mogelijk uit de constructie geweerd worden.

Zomer

In de zomer is de relatieve luchtvochtigheid hoog, zowel binnen als buiten. Door de hogere temperatuur en luchtvochtigheid gaat het membraan in de klimaatfolie open staan en functioneert het als dampopen folie. Als er in de winter toch vocht in de constructie is gekomen zal dit door de hogere temperaturen omgezet worden in waterdamp wat door de folie naar binnen toe kan uitdampen. Hierdoor kan de isolatie en constructie weer opdrogen en worden vochtproblemen voorkomen.


Afbeelding: Isover Saint-Gobain

Het isoleren van een plat dak aan de buitenzijde is de meest voorkomende en tevens de aan te raden manier om een plat dak te isoleren. Bij het isoleren van een plat dak aan de buitenzijde is de kans op vochtproblemen aanzienlijk kleiner dan bij het isoleren van een plat dak aan de binnenzijde (zie ook de vraag Kan ik mijn platte dak aan de binnenzijde isoleren?). Er bestaan verschillende manieren om een plat dak aan de buitenzijde te isoleren. Meer hierover is onderstaand te lezen.

Warm dak constructie

Bij het isoleren van de buitenzijde van een plat dak middels de warm dak constructie wordt de isolatie aan de bovenzijde van de draagconstructie van het dak bevestigd. De dragende constructie blijft dus ''warm''. De warm dak constructie is een behoorlijk ingrijpende en arbeidsintensieve ingreep. Daarentegen is dit wel de meest effectieve manier om het platte dak aan de buitenzijde te isoleren.

Bij het toepassen van een warm dak zal de aannemer/dakdekker de staat van de huidige dakbedekking controleren. Mogelijk kan deze laag gebruikt worden als dampscherm. Indien dit niet mogelijk is zal de aannemer of dakdekker de oude dakbedekking verwijderen en een dampscherm aanbrengen. Vervolgens wordt het isolatiemateriaal op het dampscherm geplaatst. Als de balklaag zelf niet op afschot ligt moeten de platen op afschot te worden bevestigd zodat het regenwater goed wordt afgevoerd naar de afvoeren. Nadat het isolatiemateriaal is geplaatst, wordt een waterkerende laag aangebracht (dakbedekking). Eventueel kan ervoor worden gekozen om op de dakbedekking nog een ballast- of afwerklaag te laten plaatsen van bijvoorbeeld tegels, grind of een groen dak. Afhankelijk van de gekozen dikte van het isolatiemateriaal kan het zijn dat de dakrand nog moet worden verhoogd. Dit voorkomt dat er bij een hevige bui regenwater over de dakrand wordt gestuwd. Zie onderstaande afbeelding voor een schematische weergave van een warm dak constructie.

Omgekeerd dak constructie

Als de bitumen dakbedekking nog in goede staat is wordt vaak gebruik gemaakt van de omgekeerd dak constructie. De isolerende werking hiervan is een stuk minder dan die van een warm dak constructie. Echter is de maatregel wel een stuk minder ingrijpend. Bij deze methode worden er vochtbestendige isolatieplaten op de huidige dakbedekking geplaatst. Op het moment dat de vochtbestendige isolatieplaten zijn geplaatst, wordt hier een ballastlaag van bijvoorbeeld grind, tegels of groen dak overheen geplaatst. Deze ballastlaag dient voor stevigheid en moet er voor zorgen dat de isolatieplaten niet kunnen wegwaaien. Bij deze methode blijft de bestaande dakbedekking zorgen voor de waterdichtheid van het dak. Het is daarom belangrijk om de staat van de bestaande dakbedekking te (laten) controleren. Zie onderstaande afbeelding voor een schematische weergave van een omgekeerd dak constructie.

Voordelen warm dak constructie

• Relatief goedkope methode als de dakbedekking al vervangen moet worden;
• Weinig temperatuurschommelingen;
• Kleiner risico op scheuren (i.v.m. minder temperatuurschommelingen);
• Ook moeilijke hoeken zijn te isoleren (betere energetische prestatie);
• Kleinere kans op algengroei en plasvorming (indien goed aangelegd).

Nadelen warm dak constructie

• Risico voor (mechanische) beschadiging dakbedekking (bijvoorbeeld bij over het dak lopen);
• Bij het uitvoeren moet rekening worden gehouden met het weer;
• Mogelijk vergunning nodig.

Voordelen omgekeerd dak constructie

• Weinig temperatuurschommelingen;
• Ook bij slecht weer goed uit te voeren;
• Makkelijk en snel uitvoerbaar;
• Goede methode als dakbedekking nog in goede staat is;
• Geen extra dampscherm nodig;
• Extra bescherming waterkerende laag.

Nadelen omgekeerd dak constructie

• Stevige onderconstructie nodig voor ballastlaag;
• Hoeken zijn lastiger te isoleren;
• Dikkere isolatie nodig om eenzelfde isolatiewaarde te behalen;
• Meer kans op warmteverliezen door minder goede dekking isolatielaag.

Indien de hoogte van het dak en/of het aangezicht van de woning wordt gewijzigd is een omgevingsvergunning nodig. Doe daarom voor de zekerheid altijd eerst even navraag bij de gemeente voordat je start met de werkzaamheden. Op www.omgevingsloket.nl kan zowel een check als een aanvraag voor een omgevingsvergunning worden gedaan.

• Het isoleren van het dak aan de buitenzijde zorgt er voor dat de woning hoger wordt. In de meeste gevallen mag je een dak pas aan de buitenzijde isoleren nadat een omgevingsvergunning is aangevraagd bij de gemeente. Meer informatie over de maximale bebouwingshoogte van jouw woning is terug te vinden in het betreffende bestemmingsplan;
• Isoleren middels de omgekeerd dak methode is alleen mogelijk als de bestaande dakbedekking nog in goede staat is (inspecteer het dak op bobbels, scheurtjes en uitdroging);
• Controleer van tevoren goed of het platte dak onder afschot ligt naar de hemelwaterafvoer. Als het dak niet onder afschot ligt kunnen zich vochtproblemen voordoen of kan er door het hoge gewicht zelfs instortingsgevaar ontstaan;
• Bij een tussenwoning, hoekwoning of een twee-onder-een-kap woning is het niet mogelijk om als woningeigenaar alleen jouw eigen platte dak te isoleren als deze grenst (en doorloopt) naar de buren. De buren dienen ook hun dak te isoleren omdat je anders te maken krijgt met verschillen in hoogte;
• Bij het aanleggen van een ballastlaag dien je er zeker van te zijn dat de dakconstructie dit hogere gewicht kan dragen. Bij twijfel is het verstandig om je te laten adviseren door een gespecialiseerd bedrijf of constructeur.

Algemeen

• Vraag de aannemer bij de keuze van het materiaal of het betreffende materiaal ongevoelig is voor krimp en uitzetting. Als het isolatiemateriaal gevoelig is voor krimp en uitzetting kan in de toekomst de dakbedekking op bepaalde plaatsen worden aangetast en lekkage optreden;
• Kies een isolatiemateriaal met een hoge drukvastheid zodat het dak goed beloopbaar is bijvoorbeeld XPS (geëxtrudeerd polystyreen) of PIR (polyisocyanuraat);
• Kies een isolatiemateriaal met een hoge isolatiewaarde. Een nieuwbouwwoning heeft op dit moment een dak met een isolatiewaarde (Rc-waarde) van 6,3;
• Doordat het dak hoger komt te liggen dienen meestal de dakranden, goten en aansluitende loodslabben ook te worden aangepast;
• Let erop dat de dakrand na het isoleren minimaal 12 centimeter boven de dakrand uitsteekt (bij een omgekeerd dak gemeten vanaf het isolatiemateriaal of hoogste punt ballastlaag). Dit voorkomt dat regenwater bij een hevige bui over de rand heen stuwt;
• Let erop dat de isolatieplaten voldoende op afschot worden geplaatst. Dit voorkomt dat er water op het dak blijft staan.

Warm dak

• De voorkeur gaat er naar uit om de warm dak constructie met mooi weer aan te brengen zodat er geen vocht binnen de constructie opgesloten kan raken.

Omgekeerd dak

• Controleer voor het isoleren de technische staat van het dak (bobbels, plooien, verweringsplekken etc.). Als de dakbedekking in een slechte staat is kan dit in de toekomst voor problemen zorgen;
• Laat van tevoren controleren of de dakconstructie het gewicht van de ballastlaag kan dragen.

Rd-waarde: de warmteweerstand van een materiaal.
Rc-waarde: de warmteweerstand van de constructie.

Elk materiaal heeft een bepaalde warmteweerstand (Rd). Dit geeft aan hoe goed warmte wordt tegengehouden. De d in Rd-waarde staat voor ‘declared’, de waarde zoals een fabrikant opgeeft. Hoe hoger het getal, hoe meer warmte wordt tegengehouden en dus hoe beter de warmteweerstand van het materiaal is. Een Rc-waarde is de verschillende warmteweerstanden (Rd’s) van de verschillende materialen bij elkaar opgeteld. Een voorbeeld: bij een spouwmuur bestaat de Rc-waarde uit de opgetelde Rd-waarden van de buitenmuur, luchtspouw, isolatiemateriaal en de binnenmuur.

Een nieuwbouwwoning wordt minimaal geïsoleerd volgens de eisen in het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (BBL, voorheen Bouwbesluit):

Vloer: minimaal Rc-waarde 3,7
Gevel: minimaal Rc-waarde 4,7
Dak: minimaal Rc-waarde 6,3

Bij het isoleren van een bestaande woning zou het mooi zijn om de isolatiewaarden van het huidige BBL voor zover mogelijk te benaderen.

Een witte dakbedekking kan helpen tegen oververhitting van de woning. Bitumineuze en kunststof dakbedekking zijn verkrijgbaar in witte zon-weerkaatsende uitvoering. De mate waarin oververhitting wordt tegengegaan, wordt aangeduid met de SRI factor. Dit staat voor Solar Reflectance Index; hoe hoger deze factor, hoe meer zonnestralen worden weerkaatst en hoe meer warmte weer wordt afgegeven aan de omgeving (in plaats van de onderliggende ruimten).

Een belangrijk punt bij witte dakbedekking is dat een vervuild oppervlak de weerkaatsende werking kan beperken. De dakbedekking minimaal één maal per jaar reinigen is daarom aan te raden.

Een witte dakbedekking is minder passend bij een dakterras.

Bijna alle isolatiematerialen hebben een lage milieu-impact. Isoleren is dan ook bijna altijd gunstig voor het milieu. Isolatie voor de woning bespaart 40 tot 400 keer zoveel energie als het kost om het materiaal te maken. De verschillen in milieubelasting tussen isolatiematerialen zijn erg klein vergeleken met de milieuwinst die het isoleren oplevert.

De productie en afvalverwerking van isolatiematerialen vormen maar een klein deel van de milieubelasting van woningbouw. Isolatiematerialen vormen minder dan 1 procent van de massa van de constructie. Dat terwijl in een zeer goed geïsoleerd huis een derde tot de helft van het volume van de constructie uit isolatiemateriaal bestaat. Isolatiematerialen bestaan voornamelijk uit verpakte lucht. Daarom is in een milieubeoordeling de isolatiewaarde (Rd-waarde) en levensduur van het materiaal het belangrijkst. Bijna alle isolatiematerialen gaan minimaal 75 tot 100 jaar mee. Alleen cellulose heeft een iets minder lange levensduur van minimaal 50 jaar.

Hieronder is een volgorde van de verschillende materialen op basis van de milieu-impact. Hierbij wordt rekening gehouden met de milieubelasting gedurende de hele levensduur, vanaf de winning van grondstoffen tot de afvalverwerking. Het milieuprofiel bestaat uit diverse milieueffecten, zoals uitputting van grondstoffen, klimaatverandering, toxiciteit en verzuring.

• Iets beter dan gemiddeld: vlaswol, glaswol, gerecycled katoen, EPS, biofoam en thermoskussens van warmte reflecterende folie.
• Gemiddeld: steenwol, XPS, PIR, resolschuim (PF) en cellulose.
• Iets minder dan gemiddeld: kurk, cellulair glas, PUR (zonder HFK’s, deze zijn per 2023 verboden).
• Afraders: schapenwol.

De volgorde verschilt per toepassing, constructie en zelfs per fabrikant. Het is daarom belangrijk om te kiezen voor een hoge isolatiewaarde en ervoor te zorgen dat het materiaal goed wordt aangebracht. Kijk op onze bedrijvenpagina voor de certificaten die de isolatiebedrijven hebben. Wanneer je zelf aan de slag gaat is het verstandig de aanwijzingen van de leverancier goed op te volgen.

Kijk voor meer informatie over het milieuprofiel van isolatiematerialen op www.nibe.info of op www.milieucentraal.nl

Tot 2030 is er vanuit de landelijke overheid de subsidieregeling voor isolatie, warmtepompen en zonneboilers (ISDE). Ook het laten aanbrengen van dakisolatie valt onder deze regeling. Hier zijn wel bepaalde voorwaarden aan verbonden, meer informatie hierover kun je vinden op onze pagina over de ISDE-subsidie.

Of de gemeente aanvullende subsidies heeft kan per gemeente verschillen. Om te controleren of er in jouw gemeente subsidie is voor het isoleren van een plat dak kan je de subsidiecheck doen op onze website.

Het kan natuurlijk voorkomen dat jouw vraag over het isoleren van een plat dak er (nog) niet tussen staat. Neem telefonisch contact op met één van onze adviseurs op 072 - 743 39 56 of stuur ons een e-mail met jouw vraag via het contactformulier, dan helpen wij je zo snel mogelijk!