Vijftigers Tjeerd Dijkstra en Erika van Drimmelen kochten in 2013 een boerderij, uit circa 1915, op landgoed de Groote Scheere. In 2014 begonnen ze aan een grote verbouwing, waarbij hun doel was: helemaal energieneutraal wonen. “Uit milieuoverwegingen, we willen de CO2- uitstoot verminderen.” Tjeerd en Erika zijn idealisten. Ze hebben voor de verbouwing dan ook zo veel mogelijk tweedehands materialen gebruikt, bijvoorbeeld hout dat op de boerderij lag. Drie jaar later zijn ze bijna zover. Het enige wat nog ontbreekt is een hout-cv-kachel, waarmee ze ook ’s winters water kunnen verwarmen. “Als die er is, zijn we helemaal gasvrij.”

Stro en leem

Waarmee het stel begon, is: “Isoleren, heel veel isoleren! Het levert het meeste op, zowel in comfort als in energieverbruik.” Tjeerd raadt het iedereen aan. De boerderij is ruim, dus het stel kon kiezen voor dikke muren en platen. Zo werd het dak helemaal bekleed met platen van 15 centimeter dik. “Deze hebben een heel hoge isolatiewaarde, dat streven we in het hele huis na.” Omdat ze veel maatregelen troffen, kregen ze het maximale subsidiebedrag – 20% van de kosten – van de provincie voor Energieneutraal Verbouwen. Met die bijdrage besloten ze te kiezen voor de dikkere, duurdere dakplaten. “Die investering is zeker de moeite waard geweest.”

Dwars door de boerderij bouwden ze, met de hulp van familieleden, een grote wand van strobalen en leem. Het stro is afkomstig van de buurboer. Deze fraaie dikke wand scheidt het woongedeelte van de oude deel. Hij oogt en voelt warm en is geluidisolerend. Achteraf gezien had Tjeerd het grote glazen raam daarnaast liever van drielaags glas gehad, in plaats van HR++. “Vooral met die dikke wand en buitenmuren ernaast voel je wel temperatuurverschil. Maar je kijkt ook naar de kosten.”

Panelen tussen de dakpannen

In de deel maakten Erika en Tjeerd een woonblok met twee logeerappartementen. Op de verdieping staat een 1000-liter waterreservoir. Zwaar, maar met wat extra versteviging kan het onderliggende appartement dit gewicht dragen. Erika: “Vanuit het woondeel kun je door het glas het watervat zien, dat vinden we leuk. Het levert altijd gespreksstof op.”

Naast het dak en de muren is de vloer geïsoleerd. Op het droge zand kwam 20 centimeter piepschuim met daarop beton met laagtemperatuur-vloerverwarming. Vier zonnecollectoren warmen het waterreservoir op. Deze worden nu opnieuw geplaatst: een van de weinige tegenvallers. “De collectoren zijn met de zonnepanelen in één lay-out in het dak geplaatst. Maar deze passende collectoren leverden niet wat gewenst was.” Een les voor het stel én voor de installateur.

Ze plaatsten zestien zonnepanelen in een indak-systeem, dat mooi in het bestaande pannendak van de boerderij valt. “We wekken meer op dan we verbruiken, zelfs met het extra verbruik van de logés in de appartementen.”

Tips van Erika en Tjeerd

• Begin met isoleren!
• Plak kieren en naden af met luchtdicht tape.
• Ga kijken bij andere duurzame verbouwers.
• Neem de tijd: voel en kijk wat waar nodig is.